قرار است اواسط ماە سپتامبر کنگرە ملی کورد با حضور جریانات سیاسی، سازمانهای مدنی و شخصیتهای منفرد هر چهار بخش کوردستان و دیاسپورا برگزار گردد. کنگرەای کە خواست دیرینە ملتی زادە سرزمین میزوپوتامیا اما پراکندەترین و از هم گسیختەترین ملت در جهان می باشد کە علیرغم وجود اصالت ملی و سرزمینی اش میان چهار کشور تقسیم، و در بیش از شصت کشور جهان پراکندەاند. ستمی کە از جانب دولت ـ ملتهای همجوار متوجە کوردها گشتە زخمی را بر پیکرە این ملت ایجاد نمودە کە می توان گفت تنها اصالت ملیش عامل پایداریش بودەاست. اینک این ملت ستمدیدە با رویکردی جدید تصمیم گرفتە کنگرە ملی کورد را برگزار تا شاید التیام بخش زخمهایش باش. بە عبارتی دگر زمینە فراهم شدە تا از گسست و پراکندگی گذر و بە انسجام ملی خود روی بیاورد.
البتە این تنها کوردها نیستند کە تاریخ فاجعەبار و غم انگیزی دارند، بلکە ملتهای دیگری هم هستند کە سرنوشت مشابەای دارند و قربانی منافع قدرتهای جهانی و حرص و آزهای منطقەای گشتەاند. هر چند امروزە آذریها از وجود کشوری بنام جمهوری آذربایجان کە در مدت زمان کمی از بدو استقلال بە یکی از کشورهای پیشرفتە دنیا بدل گشتە، بخود می بالند، اما ملت تورک آذربایجانی یکی از ملتهای منطقە است کە مشکلات مشابەای همانند کوردها دارد و بزرگترین بخش آن کە در ایران است از ستم چند جانبە رنج میبرد و می توان گفت بیشترین نگرانی های آذریها متوجە آذریهای ایران است کە علیرغم یکقرن مبارزە برای کسب حقوق ملی هنوز دربند اسارت پان ایرانیسم گرفتارند.
در سال ٢٠٠٧ آذربایجانیهای جهان خود رادر چارچوب کنگرەای بهمین نام متشکل ساختەاند و روز ٣١ دسامبر را روز اتحاد ملی خود نام نهادەاند و هر سالە آنروز را کە سالروز تولد الهام علی اف کە رئیس کنگرە آذربایجانیان نیز می باشد، جشن می گیرند. این کنگرە با استقبال جامعە جهانی روبرو شدە و تنها رژیم ایران از تشکیل آن عصبانی و ناخرسند بودەاست، تا جائیکە روابط دیپلماتیک خود با جمهوری آذربایجان را تحت الشعاع این کنگرە قرار دادە و موجی از توطئە را علیە کشور آذربایجان براە انداختەاست.
تاسیس کنگرە ملی کورد در اربیل گرچە با تاخیری شش سالە نسبت بە کنگرە آذربایجانیهای جهان ( داک ) انجام می گیرد اما خود نشان از ضروت برپایی چنین اینگونە تشکلهایست زیرا اجماع نظر و انسجام ملتهای تحت ستم در گرو ترسیم راهکارهای معقول جهت حفظ هویت ملی خویش است.
آنچە کە بە تسهیل در ایجاد چنین کنگرەای یاری نمودە، تغییر رویکرد مثبت حکومت تورکیە نسبت بە کوردهاست، چرا کە تورکها بوضوح دریافتەاند اگر قرار باشد همراە با تغییرات منطقەای گام بردارند چارەای جز حل اختلافات دیرینە خود با ملت کورد ندارند. در ضمن تفاوت ساختار رژیمهای تورکیە و ایران کە از بقایای امپراطوری عثمانی و صفوی هستند و هر دو دارای اقلیت کورد و آذری هستند را می توان در برخورد با کنگرەهای موجود دید. برای نمونە حضور فعالانە آذریهای ایغدیر و ارزروم و دیگر نقاط تورکیە در کنگرە آذربایجانیهای جهان از یکسو و مشارکت فعالانە کوردهای تورکیە در کنگرە ملی کورد در اربیل از سوی دیگر نشان از گشایش سیاسی در رویکرد تورکها نسبت بە مسائل ملی است. در حالیکە رژیم ایران اجازە حضور آذربایجانیهای جنوبی در کنگرە آذربایجانیها را نداد و مطمئنا نگاە حاکمیت ایران نسبت بە کوردهای داخل ایران همانند نگرش آنان نسبت بە کنگرە آذربایجان است. از منظری دیگر گرچە تورکها در صدد دلجویی ارمنیان هستند اما در ایران هنوز نشانەای دال بر رفتار حکومتیان در قبال بهائیان وجود ندارد و زبان زور و انکار کماکان جلوە واقعی فرهنگ هیئت حاکمە و جامعە مرکزی ایران است.
تشکیل کنگرە آذربایجانیهای جهان و کنگرە ملی کورد یادآور تاسیس دو جمهوری آذربایجان و جمهوری کوردستان در سال ١٩٤٦ است کە هر دو قربانی جنگ سرد و توافقات ابرقدرتها گردیدند. معهذا گذشت زمان و تغییرات جهانی عامل بازدارندەای برای دست کشیدن ملتهای کورد و آذری از حقوق ملی خود نبودەاست. علیرغم تمام افت و خیزهای بسیار در تاریخ یکقرن اخیر این دو ملت نهضت آزادیخواهانە و حق طلبانەشان فراگیرتر گشتەاست. همچنانکە شاهد هستیم در مرزهای شمالی کوردستان و آذربایجان جمهوری های کوچکی نظیر آبخازیا و اوسیتیا جنوبی تشکیل شدەاند کە جمعیت هر دو جمهوری از ٣٠٠ هزارنفر تجاوز نمی کند.
دو ملت تورک و کورد علیرغم تفاوتهای بنیادی کە در سطع کلی با هم دارند، بلحاظ جمعیتی و ژئوپولیتیکی ویژگیهای خاص خود را دارند، اهمیت جهانی خود را بازیافتەاند و مسیر مشابەای را برای نائل شدن بە آرزوهای تاریخی خود بویژە در ایران دنبال می کنند. تفاوتها و تشابهات هر دو ملت در ایران را می توان در آینە تاریخی جمهوریهای آذربایجان و کوردستان بەرهبری سید جعفر پیشەوری و قاضی محمد دید کە صفحات زرینی از همزیستی مسالمت آمیز برای نسلهای آیندە از خود بجای گذاشتەاند. بنابراین هر دو ملت برای رهایی از ستم ملی کە بە دوش می کشند چارەای جز همکاری و همگامی علیە ظلم موجود ندارند.
هرچند تاسیس کنگرە آذربایجانی های جهان با خشم و ناخرسندی رژیم ایران مواجە شدە و بویژە ایجاد شعبە جنوب آذربایجان ( آذربایجان ایران ) و احتمال تاسیس وزارتخانەای تحت نام وزارت آذربایجان جنوبی با واکنش سخت ایران مواجە گردید و ایرانیان آنرا دلیلی برای تجزیە ایران می پندارند. روزنامە کیهان در ١٤ فروردین امسال بعداز تشکیل جلسە آذربایجانیان در باکو، ادعای الحاق خاک جمهوری آذربایجان بە ایران را نمود. نگاهی بە نوشتەهای رسانەهای رژیم در خصوص آن کنگرە عمق خشم فرهنگ هیئت و ملت حاکم نسبت بە ملت تورک نشان میدهد.
کنگرە ملی کورد کە اولین تجربە ملی آنان محسوب می شود می تواند از موفقیتهای کنگرە آذربایجانیان جهان کە تاکنون ٣ کنفرانس را برگزار نمودە بهرە گیرد. و بدون ترددید همکاری میان دو کنگرە می تواند فشار رژیمهای سرکوبگر حاکم بر کوردستان و آذربایجان در ایران را خنثی نماید و ضریب ارادە ملی را بالا ببرد.
خصومت و رفتار تهدیدآمیز ایران نسبت بە کنگرە ملی کورد کاملا آشکار است و با تهدیداتی مواجە شدە است اما در عین حال رژیم ایران از واکنشهای آشکار نسبت بە کنگرە ملی کورد خودداری نمودە اما و در واقع در تنگنا می بیند. در مرزهای شمالی آذربایجانیها و در غرب کوردها بە سرنوشت خود دل بستەاند. هر گونە برخورد شدید ایران نسبت بە کنگرە ملی کورد ضرورت اتحاد دو کنگرە را فراهم و هر گونە رفتار متناقض آنان برای نمونە نرمش در مقابل کنگرە ملی کورد حساسیت تورکها در ایران را بر می انگیزد. کوتاە سخن هر دو کنگرە نیازمند ایجاد زمینەهای درک متقابل و تشریک مساعی هستند.