آیا آنکارا میترسد به خاکاش حمله شود؟
درجنگ سوریه که نه سال پیش شعلهور شد، این اولین بار است که ترکیه برای حمله به نیروهای نظام اسد و شبه نظامیان ایرانی در جنگ از نیروی هوایی و توپخانه استفاده میکند. جنگندههای «اف 16» و پهپادهای ترکیه بدون حمایت و پشتیبانی نیروهای امریکایی نمیتوانستد در آسمان سوریه و جایی که سیستمهای دفاعی سوریه و ایران همچنین روسیه انباشته شدهاند، به پرواز درآیند.
همانطور که روسیه اجازه داد جنگندههای اسرائیلی آزادانه مواضع ایران و «حزب الله» را در حومه دمشق بکوبند، روسیه نیز کاری به جنگندههای ترکیه نداشت که چند جنگنده سوری از نوع «سوخوی24» را سرنگون کردند و پهپادهای ترکیه بخش عظیمی از عملیات حمله به زرهپوشهای نظام سوری را به عهده داشتند. رئیس جمهوری ترکیه رجب طیب اردوغان اعلام کرد، قصد دارد به مسکو سفرکند و نشستی با رئیس جمهوری ولادمیر پوتین داشته باشد که سخنگوی او گفته، روسیه خواهان گسترش دایره جنگ نیست.
آنچه مایه نگرانی رئیس جمهوری ترکیه شده، نوع تحرک نظامی ایرانی-سوری به سمت شمال است که نشان میدهد قصد حمله به خاک ترکیه را دارند و به بیرون راندن گروههای جنگجو و بازگرداندن باقیمانده خاک شمال سوریه اکتفا نمیکنند. آنکارا پرده از شک و شبهههایش برداشت و اعلام کرد، این بار ناگزیر است از مرزها و شهروندان ترک دفاع کند.
اما چرا دمشق و تهران خواهان وسعت بخشیدن به دایره جنگ و شاید حمله به جنوب ترکیهاند؟ همین بهانهای برای حمله ترکیه به شمال سوریه در سال گذشته شد تا به بهانه جلوگیری از حمله کردها به ترکیه منطقه ایمن در خاک ترکیه ایجاد کند. نیروهای نظام و ایران قصد دارند به بهانه عقبراندن گروههای مسلح سوری و جنگجویان خارجی به پشت مرزهای ترکیه و درنتیجه تضعیف ترکیه از مرزها بگذرند. آنکارا متوجه شد، همه توافقاتی که طی دو سال گذشته در سوچی با ایران و روسیه و سوریه کرده به ضررش تمام میشود و خود را بازنده میبیند. به همین دلیل به سمت ائتلاف با ایالات متحده برگشت و ازآن کمک خواست. ایالات متحده با توافقات اخیر در سوریه مخالف است و در همان زمان از موضع ترکیه انتقاد کرد. واشنگتن خواستار دادن سهم به مخالفان سوریه در قدرت و بیرون راندن نیروهای ایرانی و شبه نظامیاناش از سوریه است. شاید این مسئله بتواند ازسرگیری درگیریهای درعا در جنوب غربی سوریه و در کنار مرز اردن را تفسیر کند که پس از آرامشی تقریبا دوساله آغاز شدند. حادثهای که نیروهای نظام سوری را دچار تشتت میکند چون بخش بزرگی از نیروهایش را به شمال منتقل کرد.
اردوغان هزینه دخالت نظامی دیرهنگام و نزدیک شدناش به ایران و روسیه به ضرر مخالفان نظام سوری را میپردازد. نگاهی گذرا به نقشه نشان میدهد که در حقیقت بخش بزرگی از درگیریها برسر مایلهای باقیمانده هم مرز با ترکیه است. و طی هفتههای گذشته نیروهای نظام و متحداناش خشنترین عملیات ویران سازی در ادلب و حومهاش را آغاز کردند و صدها هزار نفر از ساکنان این مناطق ناچار شدند به سمت شمال بگریزند و ترکها به صدور بیانیه ناله و شیون بسنده کردند. ترکیه فضای زیادی برای طفره رفتن ندارد؛ اگر از ادلب و سوریان ساکن مناطق مجاور خاکاش دفاع نکند، جنگ به داخل منتقل میشود و میلیونها شهروند غیر نظامی آواره سوری به سمت شهرهایش سرازیر خواهند شد.