چالش پرونده گروه‌های مسلح در مذاکرات استراتژیک عراق و آمریکا

با نزدیک شدن به زمان برگزاری گفت و گوهای استراتژیک واشنگتن و بغداد در اوساط ماه ژوئن جاری به‌منظور بررسی آینده روابط دو کشور و تعیین سرنوشت حضور نیروهای آمریکایی در عراق، میزان دشواری پرونده‌های مورد بحث در مذاکرات دوجانبه بیشتر از پیش آشکار می‌شود.

دولت جدید عراق در حالی به سوی مذاکرات گام بر می‌دارد که چالش‌های بی‌شماری از جمله مطالبات معترضان برای پایان دادن به نفوذ ایران در کشور، انحصار سلاح در دست نیروهای دولتی، احیای مجدد حاکمیت ملی، مقابله با بحران اقتصادی ناشی از بیماری کرونا و مبارزه با بقایای داعش، فراروی آن قرار دارد. شکی نیست که در این میان، پرونده گروه‌های مسلح وفادار به ایران بخش عمده‌ای از مذاکرات پیش رو را به خود اختصاص می‌دهد، به ویژه این‌که واشنگتن گروه‌های یادشده را مسئول حمله به پایگاه‌ها و مواضع نیروهای آمریکایی در عراق دانسته و شماری از رهبران گروه‌های مزبور را در فهرست افراد و گروه‌های تروریستی قرار داده است.

هرچند در گذشته پیش‌بینی می‌شد که مصطفی‌الکاظمی ممکن است به زودی اقدامات جدی را برای حل مشکل گروه‌ها مسلح اتخاذ کند، اما به نظر می‌رسد که برخورد با این مسئله دشوار است و از همین رو، نخست‌وزیر جدید عراق تا به حال نتوانسته است در این زمینه تصمیم بگیرد و یا طرح مشخصی را ارائه کند.

در همین حال، منابع نزدیک به دفتر نخست‌وزیر جدید عراق خاطر نشان می‌کنند که هنوز رویارویی واقعی با گروه‌های مسلح آغاز نشده است و مصطفی‌الکاظمی سعی دارد برای رسیدگی به این چالش پرمخاطره، اقدامات جدی را اتخاذ کند که فراخور وضعیت دشواری کنونی باشد. افزون بر آن، گفته می‌شود برخی از گروه‌های مسلح در چارچوب حشد شعبی، به ویژه گروه‌های پیرو مرجعیت به مصطفی‌الکاظمی تعهد سپردند که در زمینه محدود کردن سلاح به دست نیروهای دولتی، همکاری لازم خواهند کرد تا کشور از وضعیت آشفته کنونی رهایی یابد.

به نظر می‌رسد مصطفی‌الکاظمی قصد دارد به جای انحلال گروه‌های مسلح که منجر به تنش و رویارویی می‌شود، آن‌ها را در چارچوب نیروهای دولتی قرار دهد و بدین شیوه، به چالش حضور گروه‌های مسلح در کشور پایان دهد، اما شکی نیست که این هدف به هیچ صورتی نمی‌تواند بدون همکاری جناح‌های سیاسی و مرجعیت نجف برآورده شود.

در همین حال، «ابو آلاء الولائی» دبیرکل گردان‌های سید‌الشهداء با نشر پیامی در تویتر نوشته است: "به زودی مذاکرات رسمی میان بغداد و واشنگتن آغاز می‌شود و مذاکره کننده عراقی بایستی خواستار خروج نیروهای آمریکایی از کشور باشد و فراموش نکند که آمریکا مرتکب جنایت‌های بی‌شماری در حق ملت عراق شده است. اگر مذاکره کننده عراقی بدین عقیده باشد که آمریکا می‌تواند حتی یک سرباز خود را در عراق نگه دارد، وی نیز خائن به ملت به شمار می‌رود."الولایی در ادامه پیامش افزوده است: "گروه‌های مقاومت عراق روند این مذاکره را زیرنظر دارند و امیدوارند که نتیجه آن به خروج تمامی نظامیان آمریکایی از عراق منتهی شود، در غیر این صورت آن‌ها هرگز سکوت نخواهند کرد."

به رغم اين‌كه پیام دبیر‌کل گردان‌های سید الشهداء به ظاهر تأکید بر خروج نیروهای آمریکایی از کشور دارد، اما این پیام نشان می‌دهد که نقش ایران در عراق کاهش یافته است. در همین حال، ناظران بدین باورند که مصطفی‌‌الکاظمی تلاش خواهد کرد از وضعیت ناهنجار کنونی ایران به سود منافع عراق بهره‌برداری کند، به ویژه این‌که تهران در حال حاضر در نتیجه فشار تحریم‌های ایالات متحده دچار مشکلات فراوانی شده است. در همین راستا، احسان الشمری، رئیس مرکز پژوهش های سیاسی عراق در صحبتی که با ایندیپندنت عربی داشت، گفت: مذاکرات استراتژیک میان بغداد و واشنگتن شامل موضوعات بسیاری از جمله تصمیم‌گیری در مورد حضور نیروهای آمریکایی در عراق خواهد بود و با توجه به این‌که نیروهای آمریکایی در این اواخر از سوی گروه‌های مسلح هدف حملات متعددی قرار گرفته اند، بنابر این، واشنگتن سعی خواهد کرد تضمین بیشتری برای حمایت از سربازان خود در عراق به دست آورد. افزون بر آن، کاهش نفوذ ایران در عراق و چگونگی روابط این کشور با تهران، مسئله‌ای دیگری است که در مذاکرات پیش رو مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

در پیوند به این‌که گروه‌های مسلح وفادار به ایران تا به حال اصرار بر خروج نیروهای آمریکایی از کشور دارند و این امر، مصطفی‌الکاظمی را در زمینه‌ای تصمیم‌گیری برای ادامه حضور نیروهای آمریکایی در عراق با چالش رو به رو می‌کند، احسان الشمری گفت: درست است که شماری از جناح‌های وابسته به ایران مخالف حضور نیروهای آمریکایی در کشور هستند اما اغلب گروه‌ها و احزاب سیاسی سنی‌مذهب و کُردها حضور نیروهای آمریکایی را برای تأمین ثبات و امنیت کشور ضروری می‌دانند و مصطفی‌الکاظمی می‌تواند با توسل به همین دیدگاه در مورد حضور نیروهای آمریکایی در عراق تصمیم لازم را اتخاذ کند.

اما احمد الشریفی، کارشناس امور استراتژیک معتقد است که واشنگتن گزینه‌های محدودی را در مذاکرات استراتژیک مطرح خواهد کرد و تصمیم‌گیری در مورد انحصار سلاح به دست دولت، نخستین آزمون برای دولت مصطفی‌الکاظمی خواهد بود. وی افزود: جناح‌های وابسته به ایران، قطر و ترکیه، مصطفی‌الکاظمی را زیر فشار قرار خواهند داد تا منافع آن‌ها را در گفت و گوهای استراتژیک نادیده نگیرد، البته تا زمانی که دولت عراق از سیطره گروه‌های سیاسی و مذهبی خارج نشود نمی‌تواند حمایت لازم بین‌المللی را به دست آورد.