نگرانی اردوغان از سیاست‌های بایدن در قبال تحولات خاورمیانه

با نزدیک شدن به مراسم تحلیف جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده، در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱، ناظران تأکید دارند که روابط ترکیه و آمریکا به زودی شاهد تنش‌های بسیاری خواهد شد، به ویژه این‌که جو بایدن همواره سیاست‌های آنکارا و تصمیمات رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه را مورد انتقاد قرار می‌دهد.

البته بایدن از مدت‌ها بدین سو، مخالفت خود را با سیاست‌های ترکیه در عرصه‌های متعددی ابراز داشته و خواستار اتخاذ اقدامات جدی علیه رجب طیب اردوغان شده است. بایدن ضمن "ستمگر"توصیف کردن اردوغان، پیشنهاد کرده بود که ایالات متحده باید از مخالفان ترکیه برای سرنگون کردن اردوغان حمایت کند. وی با  محکوم کردن سیاست‌های چالش برانگیز دولت ترکیه در شرق مدیترانه و دامن زدن به درگیری در قفقاز و همچنین اقدام آنکارا به خرید سامانه موشکی «اس۴۰۰» روسی، خواستار اعمال فشارهای بیشتری علیه ترکیه شده و خواستار کنار گذاشتن آنکارا از هرگونه تلاش دیپلماتیک در مسائل منطقه شد. علاوه بر آن، بایدن از طرح قانون پیشنهادی ارمنستان علیه ترکیه در مورد "نسل‌کشی و جنایت‌های ضد بشری"علیه ارامنه، حمایت می‌کند.

بر اساس گزارشی از شبکه "CNBC"، روابط ترکیه و آمریکا در دوره ریاست جمهوری جو بایدن شاهد تغییرات بسیاری خواهد شد و سکوتی که به لطف روابط دوستانه میان اردوغان و دونالد ترامپ در قبال پرونده‌های چالش برانگیز آنکارا وجود دارد، به پایان خواهد رسید و احتمال این‌که دو کشور در مسیر تنش و آشفتگی گام بردارند، بسیار است. بدین معنی که روابط آنکارا و واشنگتن در چهار سال آینده تفاوت بسیاری با وضعیت دوره ریاست جمهوری ترامپ خواهد داشت.

در این گزارش به نقل از مایکل روبین، مقام سابق پنتاگون و پژوهشگر برجسته موسسه «آمریکن اینترپرایز» در واشنگتن، آمده است "تنها چیزی که روابط آمریکا و ترکیه را در چند سال گذشته به طور منسجم حفظ کرده است، تعلقات شخصی ترامپ با اردوغان است."بنابر این، با خروج ترامپ از کاخ سفید، اردوغان بدون تردید احساس نگرانی خواهد کرد؛ زیرا میان واشنگتن و آنکارا نقاط تنش و ناسازگاری گسترده‌ای وجود دارد که دیدگاه‌های متفاوت دو کشور در قبال مسائل ژئوپلیتیک، ائتلاف‌ها و موضع‌گیری‌های منطقه‌ای را آشکار می‌کند. مسئله حقوق بشر در ترکیه، که مورد انتقاد دموکرات‌ها قرار دارد، اقدام آنکارا به خرید سامانه موشکی «اس۴۰۰» روسیه، که خشم ناتو را برانگیخت و منجر به اعمال تحریم‌ها علیه ترکیه شد، بخشی از نقاط تنش میان دوجانب است. افزون بر آن، اقدام نظامی ترکیه علیه متحدان کُرد آمریکا در شمال سوریه و حمایت آن از گروه‌های افراطی‌که آنکارا برای حفظ منافع خود در منطقه از آنها بهره‌برداری می‌کند و تأکید دارد که گروه‌های یادشده تروریست نیستند، عوامل دیگری است که می‌تواند روابط آنکارا با واشنگتن را دچار تنش کند. همچنان، اقدامات تهاجمی اردوغان علیه یونان و قبرس بر سر منابع گاز در شرق مدیترانه و نقش ترکیه در کمک به ایران برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علاوه بر اختلاف نظر بر سر پایگاه هوایی مشترک (اینجرلیک)، پرونده‌های چالش برانگیزی هستند که می‌توانند روابط آنکارا و واشنگتن را آسیب‌پذیر کنند.

از سوی دیگر، آگاتی دماریس، مدیر بخش پیش‌بینی‌های جهانی در واحد اطلاعات اقتصادی، گفت كه ایالات متحده و اروپا به دلیل دخالت‌های جسورانه خارجی اردوغان و رفتارهای "نامتوازن"آنکارا در قبال متحدان و دشمنان، عملا ناامید شده اند و این مسیر خطرناکی است که ترکیه آن را ادامه می‌دهد. طبق گزارش ایالات متحده، دولت جو بایدن در آینده موضع سخت‌گیرانه‌تری را نسبت به رفتار انعطاف‌پذیرانه دونالد ترامپ، در برابر اقدامات آنکارا اتخاذ خواهد کرد.

البته مواضع و اظهارات چند ماه اخیر جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب آمریکا در مورد ترکیه و سیاست‌های اردوغان، منجر به افزایش نگرانی‌ها نسبت به آینده روابط دو کشور شده است. بایدن چندی پیش ضمن "ستمگر"توصیف کردن اردوغان، از اقدامات وی در برابر کُردها انتقاد کرده و تأکید کرد که رئیس جمهور ترکیه باید بهای اقدامات خود را بپردازد. وی همچنان خواستار حمایت ایالات متحده از رهبران مخالف ترکیه شد "تا آنها بتوانند با اردوغان به مقابله بپردازند و او را نه از طریق کودتا بلکه از طریق انتخابات شکست دهند."

بایدن همچنین متعهد شد که نسل‌کشی ارامنه که برای ترکیه مسئله بحث برانگیزی به شمار می‌رود را به رسمیت بشناسد، این در حالی است که روسای جمهور آمریکا در طول یک قرن گذشته از شناسایی آن اجتناب می‌کردند. علاوه بر آن، در واکنش به حملات ارتش ترکیه به کُردها، که آنکارا آنها را تروریست می‌داند، همچنان خرید و آزمایش سامانه دفاعی موشکی «اس۴۰۰» روسیه توسط ترکیه، قانون‌گذاران دموکرات و جمهوری‌خواه به طور یکسان از اعمال تحریم‌ها علیه ترکیه حمایت می‌کنند و شکی نیست که تداوم این تحریم‌‌ها، می‌تواند اقتصاد آسیب‌دیده ترکیه را بیشتر از پیش دچار بحران ‌کند.

با آن‌که برخی از سیاستمداران آمریکایی معتقدند که اعمال فشار بر متحدی مانند آنکار ممکن است آن را به سمت نزدیکی و همگرایی با روسیه سوق دهد، اما به باور ناظران، دولت جدید آمریکا در برابر سیاست‌های دولت ترکیه در منطقه سکوت نخواهد کرد و اقدامات بازدارنده‌ای را علیه آنکارا اتخاذ خواهد کرد.