آیا روابط تركیە با جهان قابل ترمیم است؟
با مشخص شدن نتایج انتخابات امریکا و پیروزی دموکراتها و تصمیم قاطع اتحادیە اروپا در دسامبر ٢٠٢٠ بە تحریم ترکیە در صورت ورود بە آبهای یونان تا ماە مارس سال جاری و برخی مسائل دیگر دستگاە دیپلماسی ترکیە را بە تکاپو انداختە تا با جهان آشتی کند. در یکماە گذشتە اردوغان با ارسال پیامهایی بە اسرائیل، فرانسە، مصر، سعودی عربیا و کشورهای حوزە خلیج و در آخرین ایستگاە نیز ارمنستان، خواستار عادی سازی روابط با ان دستە از کشورها شدەاست. سوال اینجاست کە با وجود بلوکبندیهای جدید و تحولاتی کە اتفاق افتادە و از جهت دیگر گرایش روزافزون اردوغان بە روسیەو ایران امکان ترمیم روابط ترکیە در دورە اردوغان با جهان ممکن هست؟ بدین منظور بطور اجمالی بە بررسی مناسبات ترکیە با جامعە جهانی می پردازیم.
قبل از هرچیز و برای شناخت از ماهیت سیاست خارجی ترکیە در دورە تقریبا بیست سالە حاکمیت حزب عدالت و توسعە بە رهبری اردوغان باید انرا بە دو دورە ماقبل و مابعد ریاست احمد داوداغلو در راس دولت تفکیک کرد. سیاست خارجی حزب حاکم ترکیە کە بر اساس تز عمق استراتژیک احمد داوداغلو تنظیم و بر اساس پایان تنش با کشورهای همجوار پایەگذاری شدە بود با کنار گذاشتن او از پست نخست وزیری در سال ٢٠١٦ بە روال سابق و تنش با همسایگان برگشت. از بدو کنار گذاشتن داوداغلو و کودتای ساختگی همان سال، اردوغان با علم از شکافهای جهانی بویژە میان اروپا و امریکا کە ترامپ نقش مهمی در بهم زدن معادلات جهانی داشت بە اشغال برخی کشورهای همسایە پرداخت و در جنگ قرەباغ نیز شرکت کرد. اقدام بە خرید تسلیحات روسی اس ٤٠٠ نمود و اروپا را بارها مورد تحقیر و تمسخر قرار داد. بەترویج اسلام سیاسی در اروپا بعنوان یک تهدید پرداخت و با ندیدە گرفتن حریم دریایی یونان بە امضای قرارداد دریایی با لیبی و اکتشاف گاز در مناطق دریایی متعلق بە یونان پرداخت. اینها بخشی از سیاستهای تهاجمی ترکیە مقابل جهان بودەاست. انچە در چند سال گذشتە علیە ترکیە شکل گرفتە و بە انزاوی ترکیە انجامیدە است اینگونە است.
اول) سردی روابط ترکیە با برخی کشورهای عربی بویژە، مصر، امارات و سعودی عربیا بر سر اسلام سیاسی.
دوم) پروسە آشتی میان اسرائیل و برخی کشورهای عربی کە اقتصاد ترکیە را تحت الشعاغ قرار خواهد داد.
سوم) دخالت مصر در بحران لیبی و تهدید ترکیە در صورت ورود بە شرق لیبی.
چهارم) نزدیکی و اتفاق نظر میان اسرائیل، مصر، یونان و قبرس و تنها ماندن ترکیە
پنجم) اتحاد کشورهای اروپایی حوزە مدیترانە مقابل سیاستهای اشعالگرانە ترکیە در مدیترانە شرقی و تنها ماندن ترکیە.
ششم) تحریم امریکا علیە ترکیە از بابت فعال نمودن سیستم موشکی اس ٤٠٠
هفتم) تنفر جهانی پایمال کردن حقوق بشر در داخل ترکیە.
حال با گذشت زمان و تغییرات پیش رو رژیم ترکیە از ایندە خود نگران است زیرا دورە یکە تازیهای ترکیە بە پایان رسیدە و ادامە حرکات یکجانبە ممکن است ترکیە را بە پرتگاە سقوط بکشاند، بنابراین اردوغان ناچار بە عقب نشینی شدە است.
دولت جدید امریکا ادامە دولت اوباما و دولت اوباما خاطرە خوبی از رابطە با اردوغان ندارند و اعتماد امریکا و غرب بە ترکیە کم شدە و روابطشان اسیب دیدە است و بە اسانی ترمیم نخواهد شد.
هرگونە عدول دولت ترکیە از توسعە طلبیهایش در شرق مدیترانە بە زیر سوال رفتن و بمنزلە مرگ سیاسی اردوغان در داخل میباشد و در صورت ایستادگی مقابل اروپا با تحریمهای سخت مواجە خواهد بود. بنابراین بازی اردوغان در مدیترانە شرقی بازی دو سر باخت بودەاست.
کشورهای عربی در همکاری با اسرائیل از امنیت و اعتبار بیشتری برخوردار خواهند بود و وابستگی انان بە ترکیە مثل سابق نخواهد بود.
نکتە اخر اینکە در صورت توان اردوغان بە باسازی و ترمیم روابطش با ان کشورها روابط ترکیە با ایران و روسیە بهم خواهد خورد زیرا نگەداشتن موازنە میان ان دو اسان نخواهد بود. بنابراین زمان بنفع اردوغان نیست.