یونان بار دیگر یک سامانه پدافند موشکی پاتریوت به عربستان اعزام خواهد کرد
صبح روز دوشنبه، ۲۳ فروردین ۱۴۰۰، برابر با ۱۲ آوریل ۲۰۲۱، رسانه‌های یونان، از جمله وبسایت خبری پِنتاپوستاگما، خبر از مذاکرات مقامات وزارت دفاع عربستان سعودی و یونان مبنی بر انتقال یکی از شش رصد سامانه پدافند موشکی برد بلند پاتریوت پی اِی سی-۳ (Patriot PAC-3) و گروهی از پرسنل نیروی هوایی یونان به عربستان سعودی تا هشت روز آینده یعنی ۲۰ آوریل دادند. بر اساس این گزارش‌ها، به دنبال دستور رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر تخلیه و خروج سه واحد سامانه پدافند موشکی زمین به هوای پاتریوت پی اِی سی-۳ ایالات متحده آمریکا از عربستان سعودی، حال یونان در راستای جایگزینی دست‌کم یکی از این سه واحد است.
بر اساس گزارش‌ها، روز ۳۱ فروردین ماه، وزیر امور خارجه یونان نیکوس دِیدیاس (Nikos Dendias) و وزیر دفاع این کشور نیکوس پایاوتوپولوس (Nikos Panagiotopoulos) برای انعقاد قراردادی مبنی بر اعزام یک واحد سامانه پاتریوت پی اِی سی-۳ به عربستان سعودی امضا کنند. به همراه این سامانه گروهی از پرسنل هنگ ۳۵۰ موشکی نیروی هوایی یونان به این کشور اعزام خواهند شد تا ضمن استفاده از این سامانه، به پرسنل نیروی دفاع هوایی عربستان سعودی نیز آموزش‌های مربوطه را برای به کار بردن سامانه‌های موجود مشابه در خدمت این نیرو بدهند.
نیروی دفاع هوایی عربستان سعودی، خود مشتمل بر شش سامانه پدافند موشکی پاتریوت پی‌اِی‌سی-۳ و موشک‌های اِم‌آی‌اِ-۱۰۴اِف (MIM-104F) آن (از سال ۱۳۹۷ خورشیدی) است که در سه سال گذشته موفق شده‌اند به طرز موثری از برخی از شهرهای مرکزی و جنوبی عربستان سعودی دربرابر حملات موشکی و پهپادی حوثی‌ها و دیگر شبه‌نظامیان وابسته به سپاه قدس محافظت کنند. بهترین نمونه آن، شهر ریاض است که به دنبال استقرار یک سامانه پاتریوت پی اِی سی-۳ در پایگاه هوایی ملک‌سلمان (مرکز آموزش ملک‌فیصل نیروی هوایی سلطنتی سعودی) در آن، از تابستان سال ۱۳۹۷ تا امروز مانع از موفقیت حملات حوثی‌ها به این شهر شده است.
البته تمرکز سامانه‌های پاتریوت نیروی دفاع هوایی عربستان سعودی در جنوب و مرکز آن کشور سبب شد تا در تابستان سال ۱۳۹۸، برخی از مناطق در شمال و شرق کشور که تحت چتر حفاظتی این سامانه‌ها قرار نگرفته است، در برابر حملاتی که با استفاده از موشک‌های کروز و پهپادهای انتحاری از شمال صورت گرفت، آسیب‌پذیر باشد. دست‌کم یکی از آن حملات منجر به آسیب شدیدی به تاسیسات نفتی آرامکو در بِقِیْق و خُرِیْص در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۹۸ شد و پیرو آن، ارتش ایالات متحده به درخواست عربستان چهار واحد پاتریوت پی اِی سی-۳ خود را به تدریج به آن کشور اعزام کرد تا از مناطقی که فاقد چتر حفاظتی پاتریوت‌های سعودی بودند، حفاظت کند.
آشنایی با پاتریوت‌های پی اِی سی-۳ نیروی هوایی یونان
پیرو یک قرارداد نظامی بین یونان و ایالات متحده آمریکا که در سال ۱۳۷۷ منعقد شد، در سال ۱۳۷۸ سه واحد سامانه پدافند موشکی برد بلند پاتریوت پی اِی سی-۲ (Patriot PAC-2) به همراه ۲۰۰ تیر موشک زمین به هوای اِم آی اِم-۱۰۴سی (MIM-104C) به مدت دو سال به نیروی هوایی یونان قرض داده شد. متعاقبا در سال ۱۳۷۸، قراردادی بالغ بر ۱.۱ میلیارد دلار برای خرید شش واحد سامانه پدافند موشکی برد بلند پاتریوت پی اِی سی-۳ (Patriot PAC-3) امضا شد، که در سال‌های ۱۳۸۱ الی ۱۳۸۳ تحویل نیروی هوایی یونان شدند.
با آغاز تحویل سامانه‌های پی اِی سی-۳، اجاره سامانه‌های قدیمی‌تر پی اِسی-۲ از ارتش آمریکا به پایان رسید. تحویل سامانه‌های جدید، تحویل تعداد نامشخصی از موشک‌های زمین به هوای جدید اِم آی اِم-۱۰۴اِف (MIM-104F) را نیز برای استفاده بر روی آنها به همراه داشت. موشک‌های جدید درصد موفقیتی را برای نیروی هوایی یونان در انهدام اهداف پرنده، به‌خصوص موشک‌های هوا به سطح و کروز و حتی بمب‌های نقطه‌زن موجود در خدمت نیروی هوایی ترکیه و سایر کشورهای متخاصم، فراهم می‌کردند.
رادار جستجوگر اِم پی کیو-65 (MPQ-65) سامانه پدافندی پاتریوت پی اِی سی-۳ توانایی تشخیص اهداف پرنده را از فاصله ۱۷۰ کیلومتری و توان درگیری با آنها را از فاصله ۱۵۰ کیلومتری دارد. هر واحد از این سامانه‌ها دارای چهار پرتابگر چهارتایی موشک مجهز به ۱۶ موشک است که حتی می‌توان آنها را در فاصله ۳۰ کیلومتری از یکدیگر قرار داد تا محوطه‌ای در ابعاد یک شهر کوچک یا یک پایگاه نظامی بزرگ را تحت پوشش قرار دهد. این سامانه می‌تواند همزمان با ۹ هدف پرنده شامل هواپیماهای جنگنده، و موشک‌های کروز و بالستیک درگیر شود.
تمامی شش واحد سامانه پدافند موشکی پاتریوت پی اِی سی-۳ نیروی هوایی یونان در خدمت هنگ ۳۵۰ موشکی این نیرو است که مقر فرماندهی آن در پایگاه هوایی سِدِس (Sedes) قرار دارد. این هنگ در مجموع هفت اسکادران موشکی در اختیار دارد که عبارتند از اسکادران‌های ۱۱، ۲۱، ۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۵ و ۲۶. از این میان تنها اسکادران ۱۱ موشکی مستقر در جزیره کِرِت (Crete) مجهز به دو سامانه پدافند موشکی اس-۳۰۰پی اِم یو-1 (S-300PMU-1)ساخت روسیه است و سایر اسکادران‌ها، کاربر شش سامانه پاتریوت نیروی هوایی یونان‌اند. دقیقا مشخص نیست کدام‌یک از شش اسکادران کاربر این سامانه‌های پدافندی به عربستان سعودی اعزام خواهند شد.
خروج سامانه‌های پاتریوت ارتش آمریکا از عربستان سعودی
در تاریخ ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ برابر با ۶ آوریل ۲۰۲۱، رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که به دنبال تصمیم دولت بایدن مبنی بر کاهش نیروهای آمریکایی در منطقه خلیج فارس، ارتش آمریکا به زودی چهار سامانه پدافند موشکی پاتریوت پی اِی سی-۳ خود را از عربستان سعودی خارج خواهد کرد. چند روز پیش از آن تصمیم، نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا و نیز گارد ملی هوایی آن کشور تعداد ۳۰ فروند جنگنده بمب‌افکن خود را از خاک ایالات متحده آمریکا و انگلستان به پایگاه هوایی العدید در قطر منتقل کردند تا به دنبال خروج سامانه‌های پدافندی پاتریوت از عربستان، بتوانند موقتا خلاء ناشی از خروج آنها را پر کنند و آسمان منطقه را در برابر هرگونه حملات احتمالی شبه‌نظامیان حوثی یا دیگر شبه‌نظامیان وابسته به سپاه قدس در سایر کشورها، ایمن سازند.
اما اعزام جنگنده‌های آمریکا، به‌خصوص دوازده فروند اف-۱۶سی گارد ملی هوایی آمریکا مجهز به موشک‌های هوا به هوای ایم-۱۲۰سی و دی آمرام (AIM-120C/D AMRAAM) برای محافظت از آسمان منطقه در برابر اقدامات شبه‌نظامیان حوثی کافی نبود، و در نتیجه، وزارت دفاع عربستان سعودی برای تامین نیاز خود به سامانه‌های پاتریوت بیشتر و نیز نیروی انسانی آموزش‌دیده برای به‌کارگیری آنها، در آستانه عقد قرارداد با کشور یونان قرار دارد. احتمال می‌رود که در سال جاری، پس از اعزام نخستین واحد سامانه پاتریوت پی اِی سی-۳ از یونان به عربستان سعودی، قراردادی دیگری نیز مبنی بر انتقال موقتی یک واحد دیگر منعقد شود.
نخستین بار در مهرماه سال ۱۳۹۸ و در پی حمله موفقیت‌آمیز سپاه قدس یا دست‌کم نیروهای نیابتی آن در خاک عراق، به تاسیسات نفتی آرامکو در شهریور ماه آن سال، مذاکرات یونان و عربستان مبنی بر استقراض دو واحد سامانه پاتریوت یونانی از سوی نیروی دفاع هوایی عربستان سعودی آغاز شد. اما در پی موافقت دولت آمریکا مبنی بر افزایش سامانه‌های پاتریوت پی اِی سی-۳ خود در خاک عربستان، آن مذاکرات مدتی متوقف شد. حال این مذاکرات دوباره به جریان افتاده است و قرار است در تاریخ ۳۱ فروردین ماه با انعقاد یک توافقنامه نظامی در ریاض، به سرانجام برسد.