مذاکرات وین، آخرین فرصت آزادی گروگان‌های آمریکایی در ایران؟
مدافعان چهار شهروند آمریکا که در ایران زندانی‌اند در روزهای گذشته خواهان این شده‌اند که از مذاکرات وین بین آمریکا و جمهوری اسلامی برای آزادی آن‌ها استفاده شود. روزنامه تخصصی «د هیل» گزارشی در این زمینه به قلم لورا کلی منتشر کرد که نویسنده در آن می‌گوید این مدافعان «نگرانند که نرسیدن به توافق برای بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بهترین شانس بازگرداندن این زندانیان به خانه را از بین ببرد.»
موضع رسمی دولت جو بایدن این است که مذاکرات برای بازگرداندن شهروندان آمریکایی جدا از مذاکرات بازگشت به برجام است. اما دفعه پیش نیز آزادی زندانی‌هایی همچون جیسون رضائیان، روزنامه‌نگار ایرانی‌تبار «واشینگتن پست» هم‌راستا با برجام انجام شد.
یکی از مقام‌های ارشد وزارت خارجه آمریکا چند روز پیش در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت آمریکا در این زمینه به پیشرفت‌هایی دست یافته است اما «تا زمانی که سر همه چیز توافق نکنیم سر هیچ چیز توافق نکرده‌ایم.»
او تاکید کرد: «این جزو اولویت‌های ما است و قاطعانه اصرار داریم که چهار شهروند آمریکایی که به اشتباه زندانی شده‌اند باید آزاد شوند.»
قدیمی‌ترین این چهار نفر باقر و سیامک نمازی‌اند، پدر و پسری به ترتیب ۸۴ و ۴۹ ساله. پسر در سال ۲۰۱۵ دستگیر شد و پدر در سال ۲۰۱۶. نمازیِ پدر از حدود سه سال پیش پس از بدتر شدن شرایط سلامتی خود به حبس خانگی منتقل شد.
قوه قضائیه جمهوری اسلامی به هر دوی آن‌ها حکمی ۱۰ ساله به اتهام همکاری با دولت‌های معاند داده است. مدافعان این دو می‌گویند شرایط بسیار بدی در زندان داشته‌اند و رفتار بدی با آن‌ها شده است. گزارش‌ها خبر از فرستادنشان به سلول‌های انفرادی، عدم دسترسی به خدمات پزشکی و شکنجه جسمی و روانی می‌دهد.
دو شهروند آمریکایی دیگر در سه سال اخیر دستگیر شده‌اند. یکی مراد طاهباز، فعال محیط زیست از موسسه حیات وحش میراث پارسیان است که در ژانویه ۲۰۱۸ به همراه پنج نفر فعال محیط زیست دیگر به جرم جاسوسی برای آمریکا دستگیر شد. به او هم ۱۰ سال حکم زندان داده شده است.
عماد شرقی از چهره‌های صنعت استارت‌اپ است که گفته می‌شود از سال ۲۰۱۸ در زندان است و به او هم اتهام جاسوسی و حکم ۱۰ سال زندان داده‌اند.
مقام‌های دولت بایدن در ضمن خواهان اطلاعات بیشتری در مورد رابرت لوینسونند، مامور پلیس فدرال آمریکا که از سال ۲۰۰۷ ناپدید شده است. خانواده او مرگ آقای لوینسون را اعلام کرده‌اند.
تد دویچ، نماینده دموکرات از ایالت فلوریدا، جزو پشتیبانان خانواده لوینسون بوده است که در حوزه انتخاباتی او زندگی می‌کنند. او گفت مذاکرات در وین «می‌بایست بهترین فرصت موجود ما» برای آزادی زندانیان آمریکایی در ایران و بازگرداندن جسد لوینسون به خانواده‌اش در آمریکا تلقی شود.
آقای دویچ گفت: «این خانواده لایق بیشتر از این‌ها است اما به روشنی این کار نیز باید صورت بگیرد.»
حدود هفت ماه پیش، کنگره آمریکا قانونی به نام «قانون رابرت لوینسون برای آزادی گروگان‌ها و مسئولیت‌پذیری در زمینه گروگان‌گیری» تصویب کرد؛ قانونی که به صورت نمادین نام آقای لوینسون را به خود گرفته و به رئیس‌جمهور آمریکا امکان می‌دهد در پاسخ به گروگان‌گیری شهروندان آمریکایی دست به اعمال تحریم بزند و اقدام‌های گسترده‌ای برای آزادی گروگان‌ها انجام دهد.
آقای دویچ گفت امیدوار است مقام‌های کاخ سفید در مذاکرات با ایران از اختیاراتی که این قانون به آن‌ها داده استفاده کنند. او گفت: «امید و انتظار من این است که دولت از تمامی ابزاری که قانون لوینسون در اختیارش گذاشته است در مذاکرات غیرمستقیم خود با ایرانی‌ها استفاده کند و این پیغام روشن و بلند را به ایران بفرستد که ما گروگان‌گیری و گروگان نگاه داشتن شهروندان آمریکا را تحمل نمی‌کنیم و آن‌ها باید شهروندان ما را پس بیاورند و ماجرای لوینسون را برای خانواه رابرت به پایان برسانند.»
هادی قائمی، مدیر اجرایی کمپین حقوق بشر ایران، جزو چهره‌هایی است که از آمریکا و کشورهای اروپایی عضو برجام (بریتانیا، فرانسه و آلمان) خواسته برای آزادی تمامی شهروندان خود هنگام مذاکرات استفاده کنند. قائمی به مذاکرات برجام اشاره کرده که هنگام آن چهار شهروند آمریکایی با زندانی‌های ایرانی در زندان‌های آمریکا معاوضه شدند.
آقای قائمی گفت: «این واقعا هماهنگ با وجدان نیست که توافقی هسته‌ای بین دولت‌های اروپایی و آمریکایی و ایران امضا شود و گروگان‌ها در ایران آزاد نشوند.»
حکومت ایران غیر از چهار شهروند آمریکایی دست‌کم ۱۱ شهروند دوتابعیتی دیگر از بریتانیا، فرانسه، اتریش و کانادا را نیز گروگان گرفته است.
دور هفتم مذاکرات با موضوع بازگشت آمریکا به برجام به زودی در وین برگزار می‌شود. برخی‌ها امیدوارند تا پیش از آغاز به کار ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی در ماه آینده توافقی جدید حاصل شود. مقام‌های دولت بایدن اما تاکید کرده‌اند که امکان به بن‌بست رسیدن مذاکرات نیز وجود دارد.
در چند روز اخیر شاهد درگیری نظامی غیرمستقیم آمریکا و ایران در خاک سوریه و عراق بوده‌ایم.
رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران، پیش‌برنده اصلی مذاکرات در وین است. به گفته سخنگوی وزارت خارجه، آقای مالی در هماهنگی نزدیک با راجر کارستنز، فرستاده ویژه رئيس‌جمهور در امور گروگان‌ها، قرار دارد و به موضوع هر چهار شهروند گروگان گرفته شده توجه نشان می‌دهد.
این سخنگو گفت: «ما شب و روز در تلاشیم تا تمام شهروندان آمریکایی که در ایران و سایر کشورها به اشتباه زندانی شده‌اند به کشورمان بازگردانیم و در ضمن با متحدان خود که شهروندانشان به طور خودسرانه یا شتباه توسط دولت ایران زندانی شده‌اند همکاری می‌کنیم تا آن‌ها نیز آزاد شوند.»
مقام‌های دولت حسن روحانی همچون علی ربیعی، سخنگوی دولت و جواد ظریف، وزیر خارجه، بارها از امکان تعویض زندانی‌ها گفته‌اند.
دست‌کم ۱۳ شهروند ایرانی با اتهام‌های فدرال در زندان‌های آمریکا حضور دارند و آزادیشان به نوعی معامله با گروگان‌های حاضر در ایران ممکن است