حاکمان جدید افغانستان چه کسانی هستند و چهره‌های اصلی و سرشناس آن‌ها کیستند؟
حاکمان جدید افغانستان چه کسانی هستند و چهره‌های اصلی و سرشناس آن‌ها کیستند؟
تصویر تعدادی از رهبران گروه طالبان- عکس از فیس‌بوک و توییتر
پس از مسلط شدن بر بسیاری از شهرها و استان‌های افغانستان، گروه طالبان برای دومین بار کابل، پایتخت آن کشور، را نیز تصرف کرده است و حالا حاکم افغانستان است. اما این حاکمان جدید افغانستان چه کسانی هستند و چهره‌های اصلی و سرشناس آن‌ها کیستند؟
شمار عمده این رهبران، جوانی خود را در دوران جنگ مجاهدین علیه دولت وقت افغانستان و ارتش سرخ اتحاد شوروی گذرانده‌اند و بیشتر آنان، مانند ملاعمر، بنیان‌گذار این گروه، در دهه ۱۹۸۰ عضو حزب اسلامی یونس خالص، یا حرکت انقلاب اسلامی به رهبری محمدنبی محمدی بوده‌اند. با این تفاوت که عمده رهبران طالبان در دوره اول حکومت آنان در کابل (۱۹۹۶-۲۲۰۱) کشته شده یا درگذشته‌اند و حالا جای آن‌ها را رهبران جدیدی گرفته‌اند. اغلب این رهبران جدید طالبان، از مناطق پشتون‌نشین هستند. در این نوشتار، معرفی کوتاهی از هشت رهبر، فرمانده، و چهره اصلی این گروه را به‌دست می‌دهیم.
مولوی هبت‌الله آخوند‌زاده
ملا هبت‌الله، رهبر طالبان است. او که به «شیخ‌الحدیث» معروف است، از مدرسان مدارس مذهبی و از قضات طالبان بوده است. ملا هبت‌الله در سال ۲۰۱۶، بعد از کشته شدن ملااختر منصور، رهبر پیشین طالبان، به جای او به رهبری انتخاب شد. اختر منصور هنگامی که از ایران به داخل خاک افغانستان بر‌می‌گشت، هدف حمله پهپادهای آمریکا قرار گرفت و کشته شد. ملا هبت‌الله در عرصه عمومی ظاهر نمی‌شود و اطلاعات و عکس‌های محدودی از او و سابقه‌اش در دست است. او پشتون و از قوم نورزی در قندهار است و برخلاف دو رهبر اول طالبان، سابقه چندانی در عملیات‌های نظامی ندارد.
ملا یعقوب
ملا یعقوب، معاون رهبر طالبان است. او فرزند ملا محمدعمر، بنیان‌گذار و اولین رهبر طالبان است. از ملا یعقوب نیز اطلاعات چندانی در دست نیست. هنگامی که بعد از مرگ ملا اختر منصور، دومین رهبر طالبان، قرار شد رهبر جدید این گروه انتخاب شود، قرار شد برای کنترل اختلافات درونی طالبان، پسر ملا محمد عمر به معاونت رهبر جدید (ملا هبت‌الله برگزیده شود. ملا یعقوب نیز اهل قندهار، و از قوم هوتک، از زیر شاخه‌های پشتون است.
سراج‌الدین حقانی
سراج‌الدین حقانی به عنوان تندروترین چهره طالبان شناخته می‌شود. او نیز هم‌اکنون معاون رهبر گروه طالبان است. سراج‌الدین حقانی فرمانده گروه حقانی است که اگرچه بخشی از طالبان به شمار می‌رود، اما پیش از این و مستقل از طالبان، خود یک کانون مستقل قدرت در منطقه خوست و شرق افغانستان بوده است. سراج‌الدین حقانی متهم به انجام بسیاری از بمب‌گذاری‌ها درافغانستان است و آمریکا ده میلیون دلار برای سر او جایزه تعیین کرده است. خانواده سراج‌الدین حقانی در چهل سال گذشته در منطقه خوست نفوذی ماندگار داشته‌اند. پدر او، جلال‌الدین حقانی، موسس آن گروه، از فرماندهان سرشناس دوران «جهاد» علیه ارتش سرخ اتحاد شوروی بود.
ملا عبدالغنی برادر
ملا عبدالغنی برادر، سرشناس‌ترین چهره طالبان در محافل بین‌المللی است. اومتولد ارزگان است و یکی از چهار بنیان‌گذار طالبان و همراه و معاون ملا محمدعمر در سال ۱۹۹۴ بوده است. پس از سقوط حکومت اول طالبان در سال ۲۰۰۱، ملا عبدالغنی برادر با تاسیس شورای کویته درصدد فعال کردن مجدد طالبان برآمد. او که در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ در بازداشت دولت پاکستان بود، بعد از آزادی از زندان به ریاست دفتر سیاسی طالبان در قطر انتخاب شد. ملا برادر مذاکره کننده اصلی طالبان با آمریکا و دولت اشرف غنی بود و در زمستان سال ۲۰۲۰، توافق‌نامه دوحه را با دولت وقت آمریکا امضا کرد که بر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان تاکید داشت. او همچنین طرف مذاکرات با سپاه پاسداران بوده است و به ایران نیز سفر کرده است. از ملا برادر به عنوان یکی از احتمالات جدی ریاست دولت جدید طالبان در کابل یاد می‌شود.
شیرمحمد استانکزی
شیرمحمد استانکزی، ۶۳ ساله، از رهبران قدیمی و از مذاکره‌کنندگان ارشد طالبان است. او که متولد لوگر است، در دوران نبرد علیه دولت وقت افغانستان و نیروهای ارتش سرخ در دهه ۱۹۸۰، در گروه اتحاد اسلامی به رهبری سیاف، فعال بود. استانکزی در دوران حکومت اول طالبان مدتی معاون وزیر خارجه آن گروه بود . او در تمام مذاکرات سال‌های اخیر طالبان در دوحه و مسکو، از ارکان اصلی تیم مذاکراتی طالبان بوده است. استانکزی تحصیل‌کرده امور نظامی در کابل و هند است و به زبان انگلیسی تسلط دارد. هنگامی که آمریکا مذاکرات با دفتر سیاسی طالبان در دوحه را آغاز کرد، روسیه هم تصمیم گرفت مذاکرات مشابهی را در مسکو پیش ببرد. ریاست هیات مذاکراتی طالبان در مسکو با استانکزی بود. اگر ملا برادر به ریاست دولت طالبان انتخاب شود، پیش‌بینی می‌شود که استانکزی نقش وزیر خارجه را در آن دولت برعهده بگیرد . او هم‌اکنون معاون دفتر سیاسی طالبان و دستیار اصلی ملاعبدالغنی برادر است.
ملا عبدالحکیم
ملا عبدالحکیم، ۶۵ ساله، قاضی‌القضات پیشین طالبان، و از رهبران تیم‌های مذاکراتی این گروه است. او در هنگام تاسیس طالبان، عضو شورای مرکزی این گروه بود و از معدود رهبران حکومت اول طالبان در سال ۱۹۹۶ است که هنوز هم زنده است، و هم در سطح رهبری این گروه فعالیت می‌کند. طالبان به دلیل تسلط ملا عبدالحکیم بر فقه حنفی، احترام بسیاری برای او قایل هستند. اکنون که طالبان به قدرت رسیده‌اند پیش‌بینی می‌شود که ملا عبدالحکیم نقشی مشابه ریاست دستگاه قضایی حکومت آنان را بر عهده گیرد. اجرای مقررات شریعت اسلامی و نگرانی‌ها از نقض حقوق زنان و هنرمندان عرصه موسیقی و ادبیات، حوزه‌ای است که به احتمال زیاد در آینده نام مولوی عبدالحکیم و دستیارانش را بیش از پیش بر سر زبان‌ها خواهد انداخت. او اهل قندهار و از قوم اسحاق‌زی است.
ملا قاری صلاح‌الدین
ملا قاری، معروف به ملای قاری صلاح‌الدین ایوبی (هم نام صلاح‌الدین ایوبی که در جنگ‌های صلیبی بیت‌المقدس را تصرف کرد)، فرمانده کمیسیون نظامی طالبان است. کمیسیون نظامی، فرماندهی بخش‌های نظامی و عملیاتی طالبان را در سراسر افغانستان برعهده دارد. ملا قاری صلاح‌الدین اولین فرمانده ارشد طالبان بود که وارد کابل شد و تصاویر ویدیویی او هنگام تکیه زدن بر صندلی ریاست جمهوری اشرف غنی، در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. او که پیش از این والی طالبان در استان شمالی فاریاب بوده است، در سال ۲۰۱۵ بازداشت و زندانی شد، اما در سال ۲۰۱۹ از زندان گریخت. او ازبک‌تبار و از معدود رهبران ارشد غیرپشتون طالبان است.
ملا امیر خان متقی
ملا امیرخان متقی، ۵۱ ساله، و از پشتون‌های هلمند است. او پیش‌تر وزیر اطلاعات و فرهنگ طالبان بوده است و هم‌اکنون از رهبران ارشد این گروه و رئیس کمیسیون فرهنگی و رسانه‌ای آن است. در جریان تحولات اخیر افغانستان و تصرف هرات از سوی طالبان، ملا امیرخان در تماس با محمد اسماعیل‌خان، فرمانده مدافعان هرات که به اسارت طالبان درآمده بود، از او خواست تا به بقیه رهبران جمعیت اسلامی در کابل و مزار شریف پیام بدهد که مقاومت نکنند و در مقابل طالبان تسلیم شوند. پیش‌بینی می‌شود که ملا امیرخان متقی نیز در دولت جدید طالبان حضور و نقش داشته باشد.