واکنش زنان افغان به قوانین پوشش طالبان با کارزار #به لباسم دست نزن

بسیاری از کاربران با استفاده از هشتگ‌هایی مانند #به لباسم دست نزن و #فرهنگ افغانستان، تصاویری از خود را در لباس‌های سنتی رنگارنگ به اشتراک می‌گذارند. سودابه حیدری، خبرنگار بی‌بی‌سی، با زنی گفتگو کرده که این کارزار در شبکه‌های اجتماعی را به راه انداخت.

عبارت "لباس‌های سنتی افغان"را در گوگل جستجو کنید تا از دیدن لباس‌های سنتی رنگارنگ افغانستان مبهوت شوید. هر کدام منحصر به فرد است، با گلدوزی‌های دست‌دوز و طرح‌های پیچیده، و آینه‌دوزی مفصل و دقیق در اطراف سینه، دامن های بلند و چین‌دار مناسب چرخاندن در "اتن"یا رقص ملی افغانستان. برخی از زنان از کلاه‌های گلدوزی به سر می‌گذارند و بعضی دیگر، بسته به اینکه از کدام منطقه افغانستان هستند، از سرپوش‌های رنگین مختلف استفاده می‌کنند.

زنانی که در ۲۰ سال گذشته به دانشگاه یا محل کار خود می‌رفتند هر روز نسخه ساده‌تری از همین لباس‌ها را می‌پوشیدند هرچند گاه به جای آن شلوار یا شلوار جین به پا می‌کردند و روسری‌هایی را هم محکم روی سرشان می‌بستند که شانه‌هایشان را هم می‌پوشاند.

به این ترتیب، تصاویر زنانی با عبایه‌های بلند و سیاه برتن و صورت‌ها و دست‌های پوشیده در پارچه سیاه که آخر هفته گذشته در حمایت از "دستور طالبان"تجمع کردند با این تصور از پوشش زنان افغان در تضاد بود.

در یک ویدیو از تجمع زنان حامی طالبان، آنان می‌گفتند که زنانی که آرایش می‌کنند و لباس امروزی می‌پوشند "نماینده زنان مسلمان افغانستان نیستند"و در اشاره به قوانین اسلامی که طالبان در صدد اجرای آنهاست، اظهار می‌داشتند که "ما آن نوع حقوق زنان را که با فرهنگ ما و شریعت اسلام در تضاد باشد نمی‌خواهیم."

زنان افغان در سراسر جهان فورا به این تجمع واکنش نشان دادند.

با پیوستن به کارزاری در رسانه‌های اجتماعی که دکتر بهار جلالی، استاد سابق تاریخ در دانشگاه آمریکایی در افغانستان راه اندازی کرده بود، آنها با استفاده از هشتگ‌هایی مانند #به لباسم دست نزنید و #فرهنگ افغانستان، در صدد باز پس‌گیری لباس سنتی خود برآمدند.

خانم جلالی می‌گوید به این دلیل این کارزار را آغاز کرد که "یکی از بزرگترین نگرانی‌های من این است که هویت و حاکمیت افغانستان مورد تهاجم قرار گرفته است".

وی با انتشار تصویری از خود در توییتر در لباس سبز افغان، از دیگر زنان افغان خواست تا عکس خود در لباس‌های سنتی کشورشان را برای نشان دادن "چهره واقعی افغانستان"به اشتراک بگذارند.

او با اشاره به ویدیوی تجمع زنان سیاهپوش طرفداران طالبان می‌گوید: "با توجه به آن لباس‌هایی که در رسانه‌ها مشاهده کردید باید به جهانیان اطلاع دهم که این فرهنگ ما نیست، این هویت ما نیست."

بسیاری از زنان افغان از نحوه لباس پوشیدن زنان حامی طالبان در تجمع هفته گذشته یکه خوردند. برای بسیاری از افغان‌ها که به مشاهده لباس‌های سنتی رنگارنگ عادت دارند، زنان سراپا پوشیده در پارچه سیاه یک پدیده بیگانه بود .

هر منطقه‌ای از افغانستان جامه سنتی خود را دارد اما با وجود تنوع این پوشش‌ها، همه آنها دارای یک جنبه مشترک هستند: فراوانی رنگ، آینه و گلدوزی. و همه زنان در یک نظر مشترک هستند و آن اینکه لباس آنان، هویت آنهاست.

سپوژمی مسعید، فعال حقوق زنان در ویرجینیا، در توئیتر خود نوشت: "این لباس واقعی افغانستان است. زنان افغان چنین لباس‌های رنگارنگ و عفیفی می‌پوشند برقع سیاه هرگز بخشی از فرهنگ افغانستان نبوده است."

خانم مسعید می‌گوید: "ما قرن‌ها یک کشور اسلامی بوده‌ایم و مادربزرگ‌های ما لباس‌های رایج خود را می‌پوشیدند نه"چادری آبی من درآوردی یا برقع سیاه عربی."

او می‌افزاید: "لباس‌های سنتی ما نشان‌دهنده فرهنگ و تاریخ غنی ۵۰۰۰ ساله ماست که به هر فرد افغان امکان می‌دهد احساس کند که چه کسی است."

حتی کسانی که در محافظه‌کارترین مناطق افغانستان زندگی ‌کرده‌اتد می‌گویند هرگز ندیده بودند که زنان روبنده سیاه بر چهره بزنند یا لباسی سیاه بپوشند که تمام بدن و صورتشان را بپوشاند.

لیمه حلیمه احمد، پژوهشگر بیست و هفت ساله افغان و بنیانگذار انجمن پیوند افغان که در زمینه امور زنان فعالیت دارد، در مورد اشتراک عکسی از خودش می‌گوید "من آن عکس را به اشتراک گذاشتم زیرا ما زنان، افغان هستیم، فرهنگ خود را با افتخار می‌پوشیم و باور داریم که گروه‌های تروریستی نمی‌توانند هویت ما را باز تعریف کنند.فرهنگ ما سیاه نیست، سیاه و سفید هم نیست - رنگارنگ است و در آن زیبایی وجود دارد، هنر وجود دارد، هنرآفرینی وجود دارد و هویت وجود دارد."

خانم احمد به عنوان فردی که در ۲۰ سال گذشته در افغانستان زندگی و کار می‌کرده ، می‌گوید: "زنان حق انتخاب داشتند. مادرم حجاب بلندی بر تن می‌کرد و برخی خانم‌ها پوشیدن حجاب کوتاه‌تر را انتخاب می‌کردند. نوع پوشش زنان هرگز به آنان تحمیل نمی‌شد."

او در اشاره به همایش زنان حامی طالبان می‌گوید "ما زنان، افغان هستیم و هرگز چنین چیزی را ندیده‌ام که زنی این طور سرتاپا در پارچه سیاه پوشیده باشد، مثل یک شبح تاریک و دستکش سیاه هم در به دست کرده باشد و حتی چشم‌هایش هم به سختی دیده شود. به نظر می‌رسدکه این نوع پوشش به طور خاص برای این نمایش ترتیب داده شده بود."

ملالی بشیر، روزنامه نگار افغان مستقر در پراگ، یکی دیگر از زنان افغان است که در کارزار توییتری شرکت کرد. او همچنین زنان افغان را در لباس‌های سنتی نقاشی می‌کند تا "زیبایی فرهنگمان را به جهان نشان دهم".

او می گوید هنگام بزرگ شدن در روستای محل تولدش (که به خاطر امنیت خانواده‌اش نام آن را ذکر نمی‌کنیم) "برقع، چه مشکی و چه آبی، هیچ گاه رایج نبوده و زنان لباس‌های سنتی افغانستانی خود را می‌پوشیدند. زنان مسن روسری مشکی بر سر می‌کردند و جوانترها شال‌های رنگی روی سرشان انداختند و زنان هنگام ملاقات با مردان، با آنها دست می‌دادند."

خانم بشیر می‌افزاید: "اخیرا زنان افغان تحت فشار فزاینده‌ قرار گرفته‌اند تا پوشش سنتی و فرهنگی خود را تغییر دهند و سراپای خود را بپوشانند و از دید مردم محو شوند. من عکس خودم و یکی از نقاشی‌هایم از زنان افغان در پوشش سنتی را که مشغول رقص اتن هستند مجددا به اشتراک گذاشتم."

مقامات طالبان گفته‌اند که زنان می‌توانند درس بخوانند و کار کنند اما مطابق قوانین شرعی و سنت‌های فرهنگی بومی و همزمان قوانین سختگیرانه‌ای را در مورد پوشش زنان اعمال کرده‌اند.

در این شرایط، برخی از زنان افغان حالا لباس‌های پوشیده‌تری را مورد استفاده قرار داده‌اند و پوشیدن چادری که یک پارچه مستطیل شکل و آبی‌رنگ با یک پنجره مشبک در مقابل صورت است بار دیگر به کابل و دیگر شهرهای افغانستان بازگشته است.

عبدالباقی حقانی، وزیر آموزش عالی طالبان گفته است که در دانشگاه‌ها محل نشستن دختران و پسران جدا خواهد شد و پوشیدن حجاب برای همه دانشجویان دختر اجباری می‌شود ، اما مشخص نکرد که آیا این حجاب فقط به معنی روسری است یا پوشش صورت را هم در نظر دارد.