با روسیه شریک راهبردی شویم تا حمایتمان کند؟

 

سیاست صبر راهبردی که ایران پس از خروج آمریکا از برجام دنبال کرد موجب شد تا فشار حداکثری آمریکا با شکست روبه رو شود و با آمدن بایدن تلاش برای بازگشت به برجام آغاز شود. اما حالا به جای چیده شدن میوه این صبر و فشارهایی که مردم آن را تحمل کردند، به نظر می‌رسد سیاست تثبیت شده این است که با چین و روسیه «شراکت راهبردی» بر قرار کنیم.

سیاست شراکت راهبردی با شرق در شماره آخر نشریه دفترسیاسی سپاه تبیین شده است. به اعتقاد آنها روسیه و چین این بار در «نقش حمایتی» در مذاکرات حاضر شدند. گویی ایران طفلی صغیر است که نیاز به دست بزرگتری برای حمایت دارد.

به اعتقاد دفترسیاسی سپاه ، دولت سیزدهم «تغییر نگاه» به شرق را «عملیاتی» کرده است. جالب تر اینکه ظاهرا اطمینان هایی هم به مقامات چین و روسیه داده شده است. این نشریه می نویسد: «مقامات روسیه و چین اکنون به این جمع‌بندی رسیده‌اند که می‌توانند روی ایران به‌ عنوان یک شریک راهبردی و البته قابل‌ اتکا حساب باز کنند.»

نشریه دفتر سیاسی سپاه سیاست موازنه قوا میان شرق و غرب را رد کرده و معتقد است: «اگر در ذهن مقامات روسیه و چین در گذشته این تلقی شکل گرفته بود که جمهوری اسلامی صرفاً می‌خواهد با نگاه تاکتیکی از ظرفیت آنان برای ایجاد موازنه و فشار بر طرف‌های مدعی خود در موضوع هسته‌ای استفاده کند، اکنون این محاسبه ذهنی تغییر کرده و این شائبه با جدیت ایران نسبت به تعامل با شرق به‌ویژه چین و روسیه، برطرف شده است.»

به عبارت روشنتر ایران از کشوری مستقل که می خواست از ظرفیت شرق و غرب در جهت منافع ملی خود استفاده کرده موازنه برقرار کند، عدول کرده و باید خود را در زمره شرکای شرق به حساب بیاورد. اما این نشریه توضیح نمی دهد که این شراکت در کدام حوزه هاست؟

سرمایه های ایران و روسیه و چین که بر روی میز مشارکت قرار گرفته چه چیزهایی هستند؟ این شراکت برای ایران چه آورده ای در بر خواهد داشت؟ آنهم در حالی که روسیه در حوزه نفت و گاز رقیب اصلی ایران است ما چگونه می توانیم با این کشور شراکت کنیم؟

چین هم که به بهانه دور زدن تحریم ها، نفت را ارزان می خرد و بهای آن را با کالا می پردازد.

از سوی دیگر درحالی شراکت با شرق به عنوان نسخه شفابخش معرفی می شود که روسیه درحال حاضر با آمریکا دچار تنش و درگیری شدید است. تاجایی که در تماس تلفنی دو رئیس‌جمهور آمریکا و روسیه، «بایدن»، روسیه را به تحریم‌های گسترده‌ای در خصوص اقدامات مرزی با اوکراین تهدید کرده و گفته است: «اعمال تحریم علیه روسیه ممکن است به فروپاشی کامل روابط میان واشنگتن و مسکو منجر شود. روسیه در صورت مستقر شدن تسلیحات تهاجمی در نزدیکی مرزهایش، مانند آمریکا رفتار خواهد کرد».

در چنین شرایطی به ایران توصیه می کنند شریک راهبردی روسیه باشد.

نشریه دفترسیاسی سپاه در جمع بندی خود این نسخه شفابخش شراکت راهبردی با شرق را اینگونه تبین می کند: «شراکت راهبردی در عرصه نظام بین‌الملل امری رایج و از عوامل پیش‌برنده و از الزامات تأمین منافع ملی بازیگران فعال در این حوزه است. جمهوری اسلامی در گذشته به‌خوبی از این ظرفیت برای تأمین منافع خود در نظام بین‌الملل و حل‌وفصل چالش‌هایی نظیر موضوع هسته‌ای استفاده نکرده است. اکنون فرصت خوبی بدست آمده تا در کنار حضور فعال، مقتدرانه و منطقی در نظام بین‌الملل، از طریق ظرفیت تعامل و شراکت راهبردی بلندمدت با چین و روسیه و از طریق جایگاه بین‌المللی آن‌ها، به پرونده چالش‌برانگیز هسته‌ای فیصله دهد.»

گفتنی است نگاه به شرق از مدتی قبل در حوزه اصولگرایان رسوخ کرده و با سیاست ورزی آنها عجین شده است. به عنوان مثال شاهد بودیم که در کنار توصیه های جریان رسانه ای اصولگرایان به شرق گرایی، محمدباقر قالیباف پیش از انتخابات ریاست جمهوری و در حالی که تصمیم داشت برای انتخابات کاندیدا شود، به روسیه رفت اما پوتین او را به حضور نپذیرفت و رسوایی بزرگی را در عرصه عمومی برای ایران به بار آورد. همچنین قرار است اواخر دی ماه ابراهیم رئیسی خود به روسیه سفر کند.

سرانجام اعتماد بی حد و حصر و وکیل قراردادن روسیه در نقش «حامی» مذاکره کنندگان دولت سیزدهم، در مذاکرات، زمانی روشن خواهد شد که شاید دیر شده باشد. روسیه به دنبال منافع خود در بازار انرژی است و چین در هیچ کجای جهان با هیچ کشوری شراکت راهبردی به راه نمی اندازد. آنها با هر کسی که لازم باشد تجارت می کنند، از آمریکا گرفته تا آفریقای جنوبی. کاش این واقعیت را امروز بفهمید پیش از آنکه برای فهمیدن آن هزینه های زیادی پرداخت شود.

 

*امتداد