امنیت انرژی و تسلیحات نظامی؛ محور همکاری‌های آینده ریاض و پکن
در دهه گذشته عربستان سعودی همواره یکی از بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان نفت چین بوده و ریاض باهدف تضمین سهم خود در بازار انرژی چین سرمایه‌گذاری زیادی در زیر ساختار انرژی این کشور انجام داده است. عربستان از عنصر سرمایه‌گذاری در زیر ساختار انرژی کشورهای عمده مصرف‌کننده انرژی مانند چین و هند به بهترین شکل بهره گرفت و نقش فعالی در بازار انرژی چین و هند ایفا کرد.
آمار گمرک چین نشان می‌دهد که واردات نفت چین از عربستان سعودی در سال گذشته در قیاس با سال ۲۰۲۰ حدود ۳۰ درصد افزایش یافته و عربستان سعودی در سال گذشته بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت چین بوده است. سهم نفت عربستان سعودی در سبد انرژی چین در سال گذشته ۱۷درصد بود. بر‌اساس آمار گمرک چین در سال گذشته، این کشور روزانه ۸۷.۵۸ میلیون تن یا معادل ۱.۷۵ میلیون بشکه نفت خام از عربستان سعودی وارد کرده است. روسیه و عراق در جایگاه دوم و سوم تامین‌کنندگان نفت چین قرار دارند. روسیه به‌طور متوسط در سال گذشته روزانه ۱.۵۹ میلیون بشکه نفت به چین صادر کرد.
تفاهم‌نامه آرامکو با سینوپک چین
روز سه‌شنبه، ۸ مارس شرکت آرامکوی عربستان سعودی با شرکت سینوپک چین برای افزایش همکاری در بخش پایین‌دستی نفت تفاهم‌نامه‌ای امضا کردند؛ شرکت سعودی آسیا آرامکو که نماینده آرامکو در بازار آسیا است این تفاهم‌نامه را امضا کرد. آرامکو با شرکت پالایش و پتروشیمی فوجیان برای طرح مطالعاتی امکان‌سنجی افزایش ظرفیت و بهینه‌سازی تاسیسات پالایشگاهی به توافق رسید. این تفاهم‌نامه مبنایی برای ادامه همکاری‌ها در بخش پایین‌دستی بین آرامکو و سینوپک، با سرمایه‌گذاری بیشتر بر نقاط قوت هر شرکت و روابط بلندمدت آن‌ها از طریق سرمایه‌گذاری‌های مشترک را فراهم خواهد کرد.
به گزارش روزنامه سعودی قزته، محمد القحطانی، معاون ارشد شرکت آرامکو در بخش صنایع پایین‌دستی در مورد این تفاهم‌نامه‌ها گفت: «این تفاهم‌نامه بیانگر شروع فصل جدید هیجان‌انگیزی در روابط طولانی‌مدت آرامکو با شرکت سینوپک است. این‌گونه همکاری‌ها، استراتژی ادغام و گسترش صنایع پایین‌دستی عربستان در آسیا را ترویج می‌کند و از اهداف بالاتر آرامکو برای تبدیل‌شدن به یک رهبر جهانی در تولید محصولات شیمیایی، تامین‌کننده انعطاف‌پذیر و قابل‌اعتماد در این بخش و همچنین بخش بالادستی برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد چین حمایت می‌کند.
یو بائوکای، رئیس شرکت سینوپک گفت: سینوپک و آرامکو سابقه طولانی همکاری دارند. دو طرف همچنان به تقویت روابط استراتژیک ادامه خواهند داد و هر دو شرکت در تجارت نفت خام، سرمایه‌گذاری مشترک پالایش و محصولات شیمیایی، خدمات مهندسی و همچنین تحقیق و توسعه علم و فناوری با یکدیگر همکاری می‌کنند. امضای این تفاهم‌نامه از بهینه‌سازی خوراک پالایشگاه‌ها و توسعه پایین‌دستی پتروشیمی حمایت می‌کند و درعین‌حال فرصت‌های جدیدی را برای تعمیق و گسترش فعالیت‌ها در پروسه گذار انرژی در جهان ارائه می‌دهد.
افزایش همکاری نظامی چین و عربستان سعودی
اواخر سال‌های گذشته، رسانه‌های غربی از همکاری گسترده عربستان سعودی و چین در بخش تولید موشک‌های بالیستیک خبر دادند. توازن جدید قوا در منطقه و احتمال توافق جدید اتمی باعث شد تا همکاری نظامی عربستان سعودی با چین بیش از بیش موردتوجه قرار گیرد. افزایش توان موشکی و پهپادی ایران در کنار سیاست خارجی تنش‌زا باعث شد تا کشورهای منطقه در ماه‌های اخیر اقدام به افزایش خرید تسلیحات نظامی کنند. دراین‌بین شرایط برای نقش‌آفرینی بیشتر چین و روسیه در بعد امنیتی در منطقه فراهم‌تر شده و طبیعی است که مسکو و پکن خواهان افزایش سهم خود در بازار تسلیحاتی منطقه باشند.
عربستان سعودی از سال ۲۰۱۶ اقدام به افزایش خرید پهپاد از چین کرد. باید در نظر داشت که عربستان از سال ۲۰۱۰ قصد خرید ربات‌های جنگی را داشت. در فوریه ۲۰۱۰ سفیر وقت آمریکا در عربستان سعودی با شاهزاده خالد بن سلطان، معاون وزیر دفاع عربستان ملاقات و درباره اطلاعات ماهواره‌ای گفت‌وگو کرد. اوایل هفته گذشته هم شبکه سی‌ان‌ان در گزارشی از تلاش ریاض برای بومی‌سازی صنعت پهپادی با استفاده از فناوری شرکت‌های چینی خبر داد. باید در نظر داشت که ریاض در راستای تلاش‌های خود برای بومی‌سازی صنایع نظامی و تبدیل آن به منبع مهم اقتصادی، توافقنامه‌ای با چین برای ساخت پهپادهای نظامی در داخل کشور امضا کرده است.
همکاری عربستان سعودی و چین روزبه‌روز در حال گسترش است؛ انرژی، خرید تسلیحات نظامی و انتقال فناوری شرکت‌های چینی محور همکاری پکن و ریاض در سال‌های آینده خواهد بود. ریاض در نظر دارد از منابع مالی و فناوری شرکت‌های چینی برای پروژه‌های مهم و استراتژیک خود همچون شهر هوشمند نئوم استفاده کند. در شرایط فعلی ایران در حالی به چین نفت با قیمت پایین می‌فروشد که مذاکرات اتمی به خاطر گره زدن منافع ملی ایران به روسیه متوقف شده است و اگر مذاکرات به سرعت شروع نشود و به نتیجه نرسد، صادرات نفت ایران به چین که با چراغ سبز دولت بایدن صورت گرفته بود دیر یا زود با فشار واشینگتن کاهش خواهد یافت و شرایط اقتصادی ایران بدتر خواهد شد.
ریاض به‌خوبی از عنصر صادرات انرژی همچون ابزار قدرت در عرصه روابط بین‌الملل بهره می‌گیرد. عربستان سعودی با سرمایه‌گذاری در زیر ساختار انرژی چین به‌ویژه در بخش پالایشگاهی این کشور نه‌تنها سهم خود در بازار این کشور را تضمین می‌کند، بلکه با توجه به کاهش تدریجی سهم نفت در سبد انرژی چین در دهه‌های آینده با تمرکز بر صنعت پالایشگاهی و پتروشیمی درصدد افزایش درآمد ارزی با صادرات محصولات پتروشیمی و زنجیره ارزش است.
عربستان سعودی برای مقابله با حمله‌های پهپادی به زیر‌ساختار انرژی این کشور می‌تواند به خرید تسلیحات موردنیاز از چین یا سایر کشورها نیز اقدام کند و نقش عربستان سعودی در امنیت انرژی چین بازهم افزایش خواهد یافت. حضور و نفوذ پکن نیز در منطقه و در سیاست خارجی عربستان سعودی می‌تواند در چهارچوب منابع ملی دو کشور افزایش یابد. افزایش سهم عربستان سعودی در بازار انرژی چین خبر خوبی برای سایر رقبا نیست. اگر توافق اتمی هم حاصل شود که با توجه به شرایط فعلی بسیار سخت شده است، رقابت ایران با عربستان سعودی در بازار انرژی چین و پتروشیمی کار آسانی نیست.