جمهوری شرق کوردستان آری، جمهوری مهاباد نە، بە بهانە نوشتە دکتر محمد علی مهرآسا
جمهوری شرق کوردستان آری، جمهوری مهاباد نە،
بە بهانە نوشتە دکتر محمد علی مهرآسا
تقریبا دو سال پیش آقای ادیب برومند از رهبران طراز اول جبهە ملی ایران اعلام کرد کە جبهە ملی یک جریان شیعی ایرانیست و جای ادیان دیگر نیست و همە اعضای آن باید پایبند بە اصول شیعی باشند. بدینگونە آب سردی بر دست غیرشیعیان درون آن جبهە ریخت و واکنشی بە چنین سخنانی کە بمراتب خطرناکتر از سخن ملایان ایرانیست دادە نشد. ناگفتە پیداست کە پیکرە جبهە ملی ایران بر مبنای شیعە صفوی بنا نهادە شدە و در قاموس جبهە ملی موضوعات اینچنینی مسبوق بە سابقە است و تازگی ندارد.
یکی از افراد پروپاقرص جبهە ملی آقای دکتر محمد علی مهرآساست کە بظاهر کورد و سنی مذهب عضو آن جبهە است و نسبت بە سخنان توهین آمیز آقای برومند تنش نلرزید و سکوت پیشە کرد. اما متاسفانە ایشان در مقابل هویت خواهی ملت کورد قلمش رهاست و بسیار آگاهانە تیشە بە ریشە میزند. ایشان در آخرین نوشتەاش در ارتباط با آیندە کوردستان تحت عنوان " شما را چە شدەاست و ما را چە میشود؟ بە مناسبت اعلامە حزب دموکرات مهاباد"موارد بسیار نسنجیدە و عاری از واقعیات را مطرح نمودە و در نهایت از روی مظلوم نمایی بە منتقدینش نوشتە "هرچه دلتان خواست نفرین و ناسزا نثار کنید ". در واقع در اینجا هدف نفرین و ناسزاگفتن نیست بلکە بررسی موضوعیست کە اغلب بدخواهان ملت کورد با انگشت گذاشتن روی ضعفهای درونی جامعە کوردی بە نقد و تخطئە خواستەهای ملی کوردها میپردازند.
در چند دهە اخیر جنگ داخلی میان احزاب، رقابت ناسالم میان احزاب و ..... لطمەای شدید بە حیثیت ملی کوردها وارد آوردە است. این موارد بهانەای برای بدخواهان ملت کورد فراهم آوردە تا از این طریق ضعفهای جامعە کوردی را برجستە و سیاهنمایی نمایند. برکسی پوشیدە نیست کوردستان سرزمین ادیان و تنوعات فرهنگی و ملیست. تعددات دینی، زبانی، فرهنگی اش همچون رنگین کمانی زیبایی خاصی بە کوردستان بخشیدەاست. متاسفانە بدخواهان ملت کورد پتانسیلهایی ملی ما را نیز منفی جلوە نشان میدهند تا بلکە هرگونە کە بودە تلاش رهایی بخش ملی کورد را خنثی کنند، تعدد زبانی و لهجەای جامعە کوردی را دلیلی برای عدم امکان زبان ملی دانستە و همچنانکە آقای مهرآسا ادعا کردە کە کورد کرماشانی قادر بە فهم لهجە مردم مهاباد نیست، مردم سنندج قادر بە درک لهجە مردم ماکو و اورمیە نیست و مبارزە برای کسب حقوق ملی راە بجایی نمیبرد.
ضرب المثلی هست کە میگوید کسی را کەخواب است میتوان بیدار کرد اما کسی کە خود را بخواب زدە نمیتوان بیدار کرد. مشکل اصلی برخی چهرەهای علمی ایران در میدان سیاست این است کە برای انحراف افکار عمومی و صرفا برای پایداری چارچوب جغرافیایی ایران کژراهە میروند و این تنها مشکل چهرەای چون آقای مهرآسا نیست. چندی پیش آقای د. محمد سهیمی از ملی ـ مذهبیهای تندرو نوشتە بود، چرا چینیها با آنهمە نژاد و زبان و ملت ادعای جدایی خواهی ندارند اما کوردها مدام در فکر تجزیەاند؟! ( نقل بە مضمون ). اگر کسی کمی دانش سیاسی داشتە باشد بخوبی میداند کە بغیراز اعدام انسانها هیچ اشتراکاتی میان ایران و کشور چین وجود ندارد تا مقایسە نمود، اما با دلایل متعددی میتوان جامعە ایران را با جامعە اتحاد شوروی سابق روسیە فدرال کنونی مقایسە نمود.
از بدو فروپاشی بلوک شرق و عواقب آن، افراد و احزاب چپ کورد کە قبلا نگاهی ایرانگرایانە داشتند، ایرانیگرایی خود را رهاکردە و افکار سیاسی خود را در درون جامعە کوردی جستجو میکند. چپ عرب، چپ تورک و چپ بلوچ نیز همینطور. افراد انگشت شماری از کوردها در میان احزاب سراسری و جبهە ملی ایران حضور دارند کە بودن یا نبودشان چیزی از واقعیتهای اشارە شدە نمی کاهد. بطور خلاصە میتوان گفت جامعە ایران بلحاظ فرهنگی، اقتصادی و سیاسی تجزیە گردیدە است تنها ساختاری متمرکز و سرکوبگر آنرا نگە داشتە است.
تغییرات مهمی در خاورمیانە در شرف وقوع است کە درک و تفسیر آن سخت نیست اما هدف این نوشتە را تشکیل نمیدهد. تنها میخواهم بە این نکتە اشارە نمایم کە رسانەهای رسمی ایران کە تا یکسال قبل کوردستان سوریە را شمال سوریە میخواندند امروزە با شناخت از تحولات منطقەای در اخبار و گزارشات روزانە خود از عبارت "ڕۆژئاوای کوردستان "یعنی غرب کوردستان بجای شمال سوریە استفادە میکنند. آنان بە خوبی بە ترسیم نقشە آیندە منطقە پی بردەاند اما متاسفانە ایرانگرایان مقیم امریکا از نام بردن اسم کوردستان وحشت دارند. روشنتر از این نیست کە وقتیکە واحدی جغرافیایی بنام غرب کوردستان شکل گرفتە، باید ضلع شرقی آن نیز باشد. همچنانکە بخش جنوبی آن ( کوردستان عراق ) و بخش شمالی آن هم ( کوردستان ترکیە ) هست.
آقای مهرآسا ١٠ سوال را در ارتباط با زبان ملی کورد از میان آنهمە لهجە مختلف در فردای استقلال کوردستان و حدود و صعود جغرافیایی آیندە شرق کوردستان مطرح کردەاست و از متن سوالات نیز بە نصیحت مردم کورد پرداختە است!. مهاباد هراسی بخش دیگری از نوشتە ایشان را تشکیل دادە است. ایشان قابل بە درک این قضیە است کە معلم اعدام شدە فرزاد کمانگر کە بە نماد مبارزە ملت کورد درآمدە و در شهر دیاربکرکوردستان ترکیە و شهر قامشلو کوردستان سوریە مدارسی بنام او تاسیس گردیدە است کامیارانیست و مهابادی نیست. ایشان نمیداند کە شیرین علم هولی کە نماد مظلومیت زنان کورد هست و بدست رژیم ایران اعدام گردید ماکویی بود و مهابادی نیست. بندە غیرمهابادی ادعا ندارم کە قادر بە سخن گفتن بە لهجە مردم ایلام و کرماشان همانند خودکرماشانیان و ایلامیان باشم اما مشکلی در سخن گفتن گفتن بە لهجە آنان ندارم و بە راحتی قادر بە فهم گویش ایلامی و کرماشانی هستم. ممکن است من بانەای همچون مردم خوی و ماکو بطور روان قادر بە سخن گفتن بە لهجە آنان نباشم اما مشکلی درفهم ودرک لهجە آنان ندارم. بە لهجە مردم دیاربکر و کوبانی نیز مسلط هستم. بندە چون بە زبان ملت خود عشق میورزم، یادگیری لهجەهای متعدد زبان ملت خودرا در الویت کار خود قرار دادەام، برای مردم خود می نویسم و بە زبان مردم خود سخن میگویم، و از نگاە من حوزە زبانی و جغرافیایی ملت کورد تنها مهاباد نیست. اما آقای مهرآسا چون دوست دارد بە زبان بیگانە بنویسد، دل بیگانگان شاد کند، طبیعتا با لهجەهای مختلف جامعە خود مشکل دارد. چون نمیتواند و نمیخواهد لهجە های کوردی را یاد بگیرد و صدالبتە سنش دیگر نیز اقتضای یادگیری ندارد بە سیاە نمایی میپردازد و حوزە جغرافیایی کوردستان را نیز با عینک خود می بیند.
ایشان بدون اینکە درک درستی از جامعە کوردستان داشتە باشد استقلال طلبان کورد را چندصد نفر می داند. متاسفانە در ایران امکان نظر سنجی نیست تا افکار عمومی ایران و کوردستان را سنجید اما نکاتی مهم مشاهدە میشود و میتوان آنانرا مبنا قرار داد. بنابە یکی از نظرسنجهیای غیرعلمی و مخفیانە کە چند سال پیش در تبریز انجام گرفتە ٥٥% مردم تبریز رای بە استقلال آذربایجان از ایران دادە اند. ایکاش امکان نظر سنجی بود تا روشن شود چند دە نفر از مردم کوردستان آقای مهرآسای عضو جبهە ملی ـ کە قبلا استاندار کوردستان هم بودە ـ را می شناسند و با افکار ایشان موافقند؟ در ضمن ایکاش امکان نظرسنجی برای میزان محبوبیت آقای اوجالان در میان مردم سنندج زادگاە آقای مهرآسا بود . ایکاش امکان نظرسنجی بود تا مسخص شود جبهە ملی آقای مهرآسا چقدر در سنندج زادگاە او عضو دارد؟ در حالیکە صدها نفر از جوانان سنندجی در صفوف پ.ک.ک قرار دارند کە آقای مهرآسا قادر بە درک یک کلمە از کوردی کوردهای ترکیە نیست. ایکاش امکان نظرسنجی میبود تا روشن شود چند نفر از مردم کوردستان مرحوم مصدق را می شناسند و برعکس طرفداران راە شادروان قاضی محمد رئیس جمهور فقید کوردستان چدر هستند؟.
در ارتباط با تعدد لهجەهای کوردی باید گفت، همانگونە کە زبان و کتاب فارسی قادر بە گرە دادن لهجەهای بندری، دری، اصفهانی، تهرانی مازنی و گیلکی گردیدە مسلما در فردای استقلال کوردستان نیز زبان مشترکی بە زبان ملی درخواهد آمد . اینکە از چە لهجە و یا لهجەهایی باشد بحثی کارشناسانە است. بنابراین تعدد لهجەای موضوعی فراحزبیست و آن نیست کە ایشان دریافت نمودەاست. پروسە بازسازی زبان زمان بردار است. در کشورهای پساشوروی بعداز ٢٥ زبان روسی کماکان زبان اصلی آنان است. ممکن است ٢٥ سال دیگر زمان بردارد تا زبان ملی آنان جا بیفتد. در کشوری چون نروژ خارج از لهجەهای متعددی کە مردم نروژ بدان سخن میگویند کتابی بنام نروژی جدید هست کە تلفیقی از تمام دیالکت و لهجەهای نروژیست و هر فردی موظف بە خواندن آن است.
افرادی چون د. مهرآسا چون قادر بەدرک مسائل روز کوردستان نیستند با همان ذهنیت ٣٧ سال قبل می اندیشند. جوانان کرماشانی و ایلامی در غرب کوردستان برای حفظ کوردستان در خط مقدم جبهە قرار دارند. شاید در تصور ایشان نگنجد مسئول ادارە برق کوردستان سوریە یک کورد اهل سنندج است. بندە ٣٠ سال قبل کە بە کرماشان سفر داشتەام در اغلب قهوەخانەهای آن شهر آوازهای هنرمند ملی کورد حسن زیرک بوکانی با صدای بلند شنیدە میشد. امروزە آهنگهای شهرام ناظری در کوردستان ترکیە بگوش میرسد. سالانە کنسرتهای متعددی از طرف هنرمندان سنندجی و کرماشانی در اربیل، دیاربکر و وان ترکیە برگزار میشود. بسیاری از کتاب و اشعار کوردی سۆرانی بە لهجە کورمانجی و بە الفبای لاتینی درآمدە است. تردید دارم کە آقای مهرآسا یک مورد از موارد مورد اشآرە را شنیدە باشد. بندە ٢٥ سال قبل بە شهر بدرە ایلام سفر کردەام از آنجا نوار کاست پخش نشدە حسن زیرک را کپی کردە و بە زادگاە خود آوردەام. مطمئنا مردم ایلام همانگونە کە با نام و صدای حسن زیرک آشنا هستند زبان ملی خود را نیز یاد میگیرند.
البتە نمیتوان کتمان نمود کە بسیاری از مردم کورد قادر بە درک لهجەهای همدیگر نیستند چون از بدو ساختار متمرکز در ایران توطئەهای خطرناکی برای از بین بردن زبان کوردی انجام گرفتە است. با این وجود ملت ما برای بازسازی زبان خود بە یکسال آزادی نیاز دارد. شادروان قاضی محمد در دورە حکومت ملی کوردستان پیشنهاد نمودە کە در فردای استقلال کوردستان الفبای کوردی باید بە لاتینی تغییر یابد تا مسیر پیشرفت جامعە مهیا گردد. اگر زمانی نظریە ایشان در مورد لاتینی کردن زبان کوردی عملی شود و از زبان فارسی و عربی دور گردد مطمئنا زبان کوردی بە یکی از زبانهای زندە دنیا درخواهد آمد. در کشور عراق چون زبان کوردی در مدارس و دانشگاهها تدریس شدە، برنامە رادیویی و تلویزیونی کوردی هم بودە، کورد جنوبی ترین نقطە کوردستان ( مندلی و خانقین ) براحتی با کوردهای دهوک و زاخو در شمالی ترین نقطە کوردستان براحتی باهم تکلم میکنند. از جهت دیگر چون جامعە کوردستان جامعەای سکولار است شیعە و سنی بودن مشکل احزاب کوردی نبودەاست، برای نمونە در مقطعی دبیرکل حزب دموکرات کوردستان عراق ( حبیب کریم ) کورد شیعە بودەاست. بهترین کادرهای اتحادیە میهنی کوردستان شیعە مذهب هستند.
مشکل مردم کوردستان ایران چیست؟ کوردها در عراق و سوریە اشتراک مذهبی با عربها دارند، کوردهای ترکیە اشتراک و یا منافع اقتصادی با ترکها دارند، اما کوردهای ایران اشتراک فرهنگی و زبانی با فارسها دارند اما اشتراک زبانی و فرهنگی کوردها با فارسها از اشتراکات فرهنگی وزبانی روسها، بلاروسها و اکرائینها بیشتر نیست کە هرکدام کشور مستقل خود را دارند. در کوردستان ایران زبان کوردی هیچگاە مجال رشد نیافتەاست، رژیمهای ایران بە هویت ملی ما رحم ننمودە و نامهای کوردی ما را نیز تغییر دادەاند. برای نمونە رضاخان با تاسیس کارخانە قند در اسلام آباد کنونی نام اصلی آن شهر را کە " زێویە "بودە بە شاە آباد تغییر داد، رژیم فعلی نیز آنرا بە اسلام آباد تغییر داد. در اغلب نقاط کوردستان شهر و یا روستایی بنام "زێویە "هست کە گویا شاهان زیورآلات خود را در آن اماکن پنهان کردەاند.
در نوشتە آقای مهرآسا از سادەلوحی آقای قاسملو نام بردەاست. درست است کە آقای قاسملو سادەلوحانە بە دام قاتلین ایرانی افتاد اما همچنانکە مرحوم بازرگان اوایل دهە ٥٠ بە شاە نامە نوشت کە ما آخرین نسلی خواهیم بود کە با زبان مذاکرە باشما صحبت میکنیم، شادروان قاسملو نیز آخرین نسلی بود کە با زبان مذاکرە با سراغ ایرانیان رفت. ایشان بر این باور بود کە میشود در ایرانی دموکراتیک همزیستی نمود اما شرایط با دوارن ایشان کاملا فرق کردە و امروزە جوانان ما مثل آقای قاسملو نمی اندیشند.
آقای مهرآسا بسیار سادە اندیشانە و بدون درک واقعی از پروسە تکامل بشری سوال نمودە کە آیا در تاریخ سراغ دارید کوردهای ایرانی تبار مستقل بودە باشند و از امپراطوری ایرانی جدا بودە باشد؟ اما سوال از ایشان این است کە آمار کشورهای جهان تا ٥٠ سال قبل چقدر بودە است و اینک چند است؟ آیا کشورهای عراق، افغانستان، ازبکستان، آذربایجان، گرجستان، ارمنستان و بحرین و ... مگر بخشی از امپراطوری ایرانی نبودەاند کە امروز مستقل شدەاند؟ چرا تنها کوردها حق استقلال ندارند؟ متاسفانە ایشان بدون شناخت تاریخی و در نقش دایە مهربانتر از مادر نوشتە کە وجود زرتشتیان کوردستان عراق نشان از ایرانی بودن آنان است. ایشان نمیداند کە زرتشتیت نماد ایرانی نیست و نماد کاملا کوردیست. ایشان نمیداند کە دین زرتشت همچون دیگر تاریخ و آثار ملی ما از طرف ایرانیان بە انحراف کشیدە شدەاست.
بالاخرە روزی خواهد رسید کە تسویەهای حسابهای میان ملل در ایران فعلی انجام گیرد و همچنانکە فارابی بە هویت قزاقها، رودکی بە تاجیکها، مولانا بە افغانها، نظامی گنجوی بە آذربایجانیان بازگشت، نان لواش از آن ارمنیان، بازیهای چوگان و آلات موسیقی تار و سەتار و... هرکدام کە قبلا بنام ایرانیان ثبت شدە بود بە صاحبان اصلی آنان برگرداندە شد. در فردای استقلال کوردستان نیز آثار ملی ما بە ما بازگرداندە خواهد شد. روزی فراخواهد رسید کە فرش سنندج، بیجار و بوکان بنام صاحبان آن یعنی کوردستان بفرش برسد نە ایرانی..