11 دسامبر یعنی برابر با 20 آذر ماە روز جهانی کوهستان نامگذاری گشتە است کە مجمع عمومی سازمان ملل متحد در پنجاه و هفتمین جلسه خود در ژانویه ۲۰۰۳، روز ۱۱ دسامبر را به عنوان روز جهانی کوهستانتعیین نمود. در این روز کە 78 کشور جهان با ایجاد سازمان "همکاری کوهستانی"(Mountain Partnership) اتحاد در این زمینه را افزایش دادند وسازمان فائو (FAO) را به عنوان نهاد هماهنگ کننده ی سال جهانی کوه ها و مسوول نظارت بر برگزاری روز جهانی کوهستان انتخاب کردەاند. و هر سال موضوعی را برای اهداف این سازمان تعریف میکنند کە کلیت تعریف اهداف و برنامە ریزهای آن بە حفاظت از کوهها و طبیعت پیرامون آن بر می گردد. و سالانە این روز را گرامی و در راستای پیشبرد اهداف این سازمان بە برنامەریزی وبە تعیین ابزارهای آن میپردازند کە خود گویای اهمیت نقش و تاثیرات کوهستان چە از دیدگاە محیط زیستی و یا اقتصادی و چە از دیدگاە معنای پیدایش فرهنگها ی تمدنی در پیرامون آن است که هر روز اهمیت حفظ و حفاظت از آن بیشتر میگردد و تشکیل نهادهای بین المللی چە در قالب ساختارهای دولتی و یا غیر دولتی (n.go) بیشتر میگردد . شاید برای مخاطبان جای سوال باشد بە چە دلیل این مطلب را بیشتر در قالب کوهستانهای کوردستان (زاگروس ) در امرهویت مبارزاتی انسان کورد مورد برسی قرار میدهم تنها پاسخی کە می توانم بدهم این میباشد بە دلیل اینکە سرزمین ما کوردها در زیر سلطەی استعمارگرانی و دشمنانی میباشد کە هدفمند از لحاظ سیاسی،تاریخی و اقتصادی نخواستە اند نقش کوهستانهای کوردستان را ازهرمنظربە دنیای پیرامون معرفی گردد. و غنای بی حد و حصر تاریخی و فرهنگی چند هزار سالە تمدن انسانیت که در زاگروس رویش یافته است با دید معنای باید بە آن پرداخت و از بعد محیط زیستی تنوع فوقالعادەی اکولوژیکی آن را میتوان به عنوان بستری برای محیطی از تنوعات گیاهی و حیوانی دانستو ازنظر اکونومیک، کانالی برای جذب توریستهای وجذب گردشگران وکوهنوردان جهان باشد که میتوان از این طریق فرهنگ اصلی سرزمین مادری و سرچشمه‌ی تمدن انسانیت آن را، به مانند یک الگو برای تمامی خلقها و ملتهای دیگر بازگو نمود.
همانگونە کە می دانیم سرزمینمان کوردستان دارای جغرافیای استراتژیکی است کە هر روز اهمیت سیاسی، ژئواستراتژیکی آن در معادلات سیاسی بین المللی بیشتر برایمان آشکار میگردد .کوردستان را میتوان سرزمین کوهستان بپنداریم کە در امتداد خط راس سلسلە کوههای زاگروس وتورس قرار گرفتە و در اسناد تاریخی از آن بە عنوان هلال طلایی و یا مزوپوتامیا سخن بە میان می آید واز شواهد تاریخی آثارهای باستانی گرفتە تا اسطورە شناسی ، یزدان شناسی، الهیات، کشف و پیدایش اولین ابزارهای تمدنی، آفریدن آواهای کلامی و علوم طبی تا پیدایش اولین تمدنهای جامعەی انسانی،عصر الهەهای مادری و درست نمودن اولین گروهای زبانی همگی از خصوصیات این سرزمین میباشد کە در دامنەی کوهستانهایش بە وجود آمدە است اگر نقش راستین کوهستانهای کوردستان را از تمدن خلق کورد و دستاوردهای آن برای تمامی انسانیت، از تصویر ذهنمان نگذرانیم و بە تحسین و ستایش راستین آن بە معنای حفاظت ازدستاوردها آن نپردازیم بە باور من به خیانتی بی همتا و تاریخی دوچار گشته ایم کە آن همه دستاوردهای نیاکانمانو شرافت ، عظمت وجودی کوهستانهای را زیر سوال خواهد برد که در سده‌ی حاضر، کوهستانهای کوردستان برای ما کوردها و هویت سیاسیمان منبع الهام بخش و معنایی بی همتاست.
استعمارگران حاکم برجغرافیای کردستان در دو سدی گذشتە خسرانی جبران ناپذیر را بر پیکر سرزمین کوهستانی کوردستان وارد نمودەاند.و با سیاستهای هدفمند در صدد از میان بردن ماهیت وجودی کوهستانهای این سرزمینند که مقاومت معنویساکنانش که هماناایستار تاریخی در قالب روح مبارزاتی شکل گرفته است را هدف قرار داده که تاریخی چند هزارساله‌ی گذشته‌ی فرهنگ اتنیسیتها را تداعی و در خویش می پروراند. واین همان دلیلی است که اتنیسیته‌های هویتی و خلقهای تحت ستم در دامن سلسله کوههای زاگروس تا کنون همراه باحفظ هویت فرهنگی خویشبه ادامه حیات پرداخته اند.اما استعمارگران حاکم بر کوردستان هدفمند و سیتماتیکدر طول چهار دهه‌ی اخیر با تحرکات گسترده‌ی نظامی ولجستیکی در مناطق کوهستانی کوردستان با توپ باران ، بمب افکنها، جنگنده‌ها، کشیدن جاده‌های نظامی تخریب گر، درست نمودن پایگاهای نظامی درکوهستانهای کوردستان سعی نمودەاند تا یکی از تنهاترین و صادق ترین یاران کوردها را از میان بردارند و اینها همگی از عوامل هستند که خطر از میان رفتن کوهستانهای را برایمان حکایت میکند گذشته‌ی تاریخی این کوهستانها برای ما کوردها همانند الهه‌ی مادریست که تمامی مهر و آزمونهای تمدنیش را در اختیار فرزندانش ناخلفش گذاشته که همان استعمارگران و حاکمیتی هایند که در این سده خواهان از بین بردن آن سرچشمه‌ی فرهنگ و تمدنند.
آری درسرزمینهای که کوهستانهای همانند میهن ما، سر به فلک کشیده دارند سعی بر این است که در این روز به تفسیر، تحلیل و نقش کوهستانها در زندگی معنوی و حقیقیشان چه در گذشته و در آینده به معنای واقعی کلمه بپردازند و در پی آنند کوهستانهایشان را ازهر منظر محافظت و در راه پیشبرد زیست محیطی وتنوع هرچه بیشتر، آن را بافرهنگ وهویت خویش یکی گردانند و به درست نمودن نهادهای مربط وابزارهای تاثیرگذار و ارتقا در این زمینه پرداختەاند . و هر سال کوهنوردان و دوستاران محیط زیست این روز11 دسامبر را جشن و به پایکوبی میپردازند اما همانند فاصله‌ی کوهها کمی این طرف تر در دامنه‌ی کوهستانهای کوردستان ،کودکان و مردمان من در این سرزمین پاها وجانشان را بر روی مینهای برجا میگذارند که همان حاکمان استثمارگر با دستان پلیدشان آن را کاشتە اند. و سالهاست تن خسته‌ی این الهه‌ی مادر ( زاگروس ) را زخمی میکند و زخمهای آن از خون جوانانی جاری می گرددکە بر دامنه زاگرس برای عصیان و یاغی شدن به دنیا می آیند. و در این راستا نمیخواهند سر بە سازش بنهند ودستاوردهای این الهەی مادر ودستاوردهای تمدن انسانیت را بر فراموشی بسپارند و خون سرخ این جوانان در سرزمین آفتاب از سرخی لاله‌های بلندای زاگروس سرخ تر است. وبا جاری شدن بر دامنەی آن میخواهد بلوط های را آبیاری کند کە شاید تداعیگر رویش داستان "دارە پیرە "باشد.
پانوشت ؛ دارە پیرە شعری از شاعر کورد جلال ملکشاە است کە تداعیگر خیانت "چوز"بە خود دارە پیرە است اما استفادە از کلمە دارە پیرە دار این مطلب بە عنوان رویش دوبارە ی مبارزە و آزادی است.