آموزش و پرورشدر احواز.. زشت ترین شکل تبعیض نژادی
همه ساله با شروع سال تحصیلی توجه فعالان حقوق بشر ملتهای غیر فارس به مبحث آموزش به زبان مادری و اهمیت آن معطوف می گردد. متخصصان وافراد زیادی در این زمینه قلم فرسایی نموده و به بیان استدلالهای علمی و منطقی در خصوص لزوم آموزش به زبان مادری همت می گمارند. کما اینکه امسال نیز به همین مناسبت مقالات و نوشته هایی در سایتها و شبکه های ارتباط اجتماعی منتشر گردید. هر چند اهمیت این موضوع بر کسی پوشیده نیست واین قلم ضمن تأکید بر اهمیت وحقانیت تدریس به زبان مادری برای همه کودکان در سرتاسر جهان، به جای پرداختن به این موضوع به مقدمات اولیه تحصیل و فراهم نمودن امکانات لازم برای تحصیل می پردازد. یا به عبارتی دیگر چند قدم به عقب برگشته و بر "اصل حق اولیه کودکان در تحصیل"تأکید نموده و وظیفه دولت، به عنوان متصدی امر آموزش، در فراهم نمودن وسایل لازم برای تحصیل کودکان را به عنوان الگوی بحث مورد بررسی قرار داده و برای تبیین موضوع و بیان تناقض در ادعای مسئولان ایرانی و آنچه در حال رخ دادن است به ذکر مصادیقی از اخبار منشر شده در این زمینه از اقلیم احواز اقدام می نمایم. در پایان نیز گریزی به پیمان نامه حقوق کودک خواهیم زد.
کودکان احوازی در حالی سال تحصیلی را آغاز می کنند که با مشکلات متعددی روبرو هستند از جمله کمبود فضای آموزشی، کمبود کادر آموزشی، نبودن امکانات آموزشی و کمک آموزشی، نبود ایمنی در مدارس وغیره. برای نمونه سال تحصیلی جدید در حالی شروع شد که هنوز دانش آموزان بیش از 10 روستای بخش "سویسه"کلاسی برای آغاز سال تحصیلی جدید ندارند. بخش سویسه، واقع در مسیر احواز-عبادان، داری 500 دانش آموزمی باشد که در مقاطع تحصیلی مختلف از داشتن کلاسی برای آغاز سال تحصیلی محروم می باشند. با شروع سال تحصیلی جدید هنوز دانش آموزان روستاهای بخش سویسه موفق نشده اند تا در کلاس های درسی خود حاضر شوند. بخشدار سویسه برای حل این مشکل، خواستار کمک های مردمی و خیرین محلی برای خرید ۱۰ عدد کانکس به عنوان کلاس درس برای حضور دانش آموزان این روستاها شده است. دانش آموزان روستاهای بخش سویسه در حالی سال تحصیلی را بدون کلاس درس شروع می کنند که مدیران ارشد وزارت آموزش و پرورش بارها اعلام کرده اند که ادارات و نواحی آموزش و پرورش برای آغاز سال تحصیلی جدید در آمادگی کامل به سر می برند.
آن سوتر از احواز، مدرسه ابتدایی مجموعه روستای «مگرن» از توابع شوش که جمعیتی قریب به هشت هزار نفر دارد، روستاهای «غزاله»، «بیت مندیل» و «سواده» از توابع رامز، روستاهای «چم صبی»، «سبع اگطاع» از توابع خلفیه (رامشیر)، که برخی از آنها در کانکس مشغول تحصیل اند و... تنها نمونه هایی از روستاهایی هستند که با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می کنند. گذشته از این، طبق گفته های مسئولان تمام مدارس روستایی شهرستان سوس فاقد کتابخانه هستند و تنها معلمان برای حل این مشکل در برخی از مدارس، خود مبادرت به راه اندازی کتابخانه کرده اند. روزنامه فرهنگ جنوب در گزارشی ذکر کرده است که: از یک طرف پشت میزنشینان در مصاحبه های بلندبالا دم از تجهیز روستاهای بالای 20 خانوار می زنند و می گویند هیچ روستایی در کشور بدون مدرسه نیست و از طرف دیگر روستاهایی وجود دارند که هم جمعیت آن بالای 20 خانوار است و هم بدون مدرسه و سرپناهند ! نبود دسترسی آسان به مدرسه به ویژه در مناطق روستایی و در گروه جنسی دختران سبب شد در این چند سال آمار بازماندگان از تحصیل روز به روز بیشتر شوند.
کمبود کادر آموزشی از دیگر مشکلاتی است که گریبان بخش آموزش وپرورش را گرفته است. بنا به گفته مدیر کل آموزش وپرورش احواز، هم اکنون در مقطع ابتدایی و رشته های علوم پایه در حدود 7100 نفر کمبود معلم وجود دارد. در حدود 4000 کلاس در مناطق عشایری بصورت چند پایه اداره می شود. در سال گذشته مدارس احواز تعداد ۱۷۵ هزار ساعت بدون معلم را تجربه کردند. سایت بروال در گزارشی که در 6 سپتامبر 2014 (15 شهریور) منتشر کرد مدعی شد که کمبود معلم عامل افت علمی دانش آموزان احوازی است. بنا به تحقیقات بعمل آمده در چند سال اخیر، بی توجهی به معلمان وکمبود امکانات رفاهی وعدم کفاف حقوق دریافتی باعث شده تا آنها به شغل دوم روی آورند. سال گذشته تعداد زيادي از کلاس هاي درس دوره ابتدايي به صورت چند پايه (حضور دانش آموزان چند مقطع تحصيلي در يک کلاس درس) اداره شد؛ به همين دليل برخي معلمان در برخي مدارس بخصوص روستايي و عشايري، حدود 50 عنوان درسي را در يک هفته تدريس مي کردند و 97 درصد کلاس هاي آموزش و پرورش عشاير نيز به شکل چند پايه اداره مي شود.
جدای از بحث مشکلات مدارس، وجود معلمان غیر بومی و سرباز معلم در این مناطق سبب ساز کم توجهی به مبحث آموزش شده است.
مسئولان آموزش و پرورش در حالی شعار هوشمند سازی را سر می دهند که هنوز تعداد زیادی از مدارس احواز از گچ و تخته سیاه استفاده می کنند وهوشمند سازی فقط شامل 2812 کلاس درس در قالب 1138 مدرسه شده است. بخش عظيمي از مدارس احواز در روستاها واقع شده است به طوري که جز مجتمع ها و مراکز روستايي، تقريبا 40 درصد کلاس ها در روستاها و مناطق حاشيه شهرها قرار دارد که از ايجاد شبکه هاي هوشمند محرومند. به عبارتی دیگر در حدود 4700 کلاس فاقد طرح هوشمندسازی میباشند که در 8 هزار مدرسه پراکنده هستند. لازم به یادآوری است که طرح هوشمند سازی اجرا شده در برخی مدارس به صورت ناقص اجرا شده است. امر مضحک این است که تهیه وایت بورد وماژیک را در زمره هوشمندسازی قرار داده اند.
در احواز در حدود 4000 روستا وجود دارد که هنوز هستند روستاهایی مانند بخش "سویسه"که حتی مدرسه ابتدایی ندارند. برخی نیز که دارای مدرسه ابتدایی هستند وضعیت شان در شرایط بسیار سختی است، به طوری که در زمستان هیچ وسیله گرمایشی ندارند. مشکلاتی همچون نبود آب شرب و سرویس بهداشتی در برخی از مدارس روستاهای شهرستان سوس (شوش) دانش آموزان را از رفتن به مدرسه و کسب دانش متنفر کرده است. روستای خیط در گوشه یی از احواز و 110 دانش آموز در روستای حفیره از توابع احواز که حتی یک سرویس بهداشتی سالم ندارند، از نمونه های بارز این روستاها میباشند. دانش آموزانی در روستاهای شهرستان قنیطره(دزفول) وجود داردند که با سوزاندن هیزم در کلاس، خود را گرم می کنند. و در اتاق هایی که ابعاد آنها ۳ متر در ۳ متر بوده درس می خوانند. جالب این است که در گزارشهای رسمی اداره آموزش وپرورش، این اتاق ها را به عنوان مدرسه شناسایی می کنند.
در مناطق مرزی ۲۷۰ هزار دانش آموز وجود دارند كه بيش از 25 درصد دانش آموزان احوازی را تشکیل می دهند. بنا به اظهارات مدیر کل آموزش و پرورش، از لحاظ آموزشی به دلیل نرخ بالای ترک تحصیل، افت تحصیلی و بازماندگان از تحصیل بیشترین مشکل در این مناطق است. این مدیر کل در سخنان خود به عامل اساسی افت تحصیلی در احواز که همانا عدم تحصیل به زبان مادری است اشاره نکرد. علاوه بر این بنا به گفته مدیر کل، کمبود نیروی انسانی در مناطق مرزی دو هزار و ۲۸۴ نفر است. وی عنوان کرد: آمار تکرار پایه در این مناطق دو هزار و ۵۱۸ نفر در سال تحصیلی گذشته در دوره ابتدایی بوده است. قریب به ده هزار دانش آموزان تکرار پایه مقطع ابتدایی در احواز ثبت شده است. بیشترین تکرار پایه در پایه اول مقطع ابتدایی است.
وجود 650 هزار بی سواد در سطح اقلیم شمالی احواز که 200 هزار نفر آنان در شهر احواز قرار دارند نشانگر عمق فاجعه ای است که در زمینه سوادآموزی در احواز در حال رخ دادن است. همچنین احراز رتبه 31 در بین 32 استان در جغرافیای سیاسی ایران گویای این حقیقت است که نظام ایران بر اساس یک برنامه ریزی از پیش تعیین شده نه تنها فرزندان ملت عرب احواز را از آموزش به زبان مادری محروم نموده، بلکه زمینه های افت تحصیلی آنها در آموزش به زبان فارسی را فراهم نموده است. زیرا این رژیم تاب تحمل جوانان تحصیل کرده این ملت را ندارد. واقعیت این است که هم اکنون آموزش و پرورش احواز از نظر علمی و شاخص های وزارتخانه‌ای در رتبه یکی مانده به آخر قرار دارد.
اعداد و ارقام ارائه شده در این گزارش از آمار رسمی منشر شده اداره کل یا سخنان مسئولان اقتباس شده است. کودکان زیادی هستند که در این آمارها جایگاهی ندارند و از آنها ذکری به میان نمی آید. کودکانی که به خاطر مشکلات اقتصادی قادر به پیوستن به مدرسه نیستند، ویا کودکان کار که به جای نشستن پشت نیمکتها مجبور به دستفروشی در خیابان های شهرها یا کارگری در کارگاه های متعدد می باشند، یا نوجوانانی که به دلیل تحقیرهای معلمان نژادپرست مجبور به فرار از مدرسه شده اند و هزاران کودکی که به دلایل مختلف شانس حضور در مدرسه را نیافته اند. و متصدیان امر به جای پیگیری و فراهم نمودن امکانات لازم برای حضورشان در مدرسه فقط به بیان سخنان غیر مسئولانه اکتفا کرده اند. از یک طرف ثروت های خدادادی این ملت را غارت می کنند و آنها را به خاک سیاه می نشانند، و حتی از فراهم آوردن کمترین امکانات اولیه برایشان، که حق هر انسانی است، دریغ می ورزند. چنانچه زمینه بررسی و دسترسی به آمار واقعی فراهم شود، اگر دادگاه صالحی وجود داشت قطعاً متصدیان امر را به خاطر تضییع حقوق این کودکان معصوم، که توانایی دفاع از حق خود را ندارند، مجازات و به سزای جنایتشان خواهد رساند.
در پایان شاید ذکر بخشی از پیمان نامه حقوق کودک سازمان ملل متحد خالی از عریضه نباشد. مواد 28، 29 و 30 پیمان نامه حقوق کودک به حق آموزش و پرورش برای کودکان اختصاص داده شده اند.
ماده 28
1) كشورهای طرف كنوانسیون حق كودك را نسبت به آموزش و پرورش به رسمیت می‌شناسند و برای دستیابی تدریجی به این حق و براساس ایجاد فرصتهای مساوی، اقدامات ذیل را معمول خواهند داشت:
الف) اجباری و رایگان نمودن تحصیل ابتدائی برای همگان
ب) تشویق توسعه اشكال مختلف آموزش متوسطه منجمله آموزش حرفه‌ای و كلی، در دسترس قرار دادن این گونه آموزشها برای تمام كودكان و اتخاذ اقدامات لازم از قبیل ارائه آموزش و پرورش رایگان و دادن كمكهای مالی در صورت لزوم.
ج) در دسترس قرار دادن آموزش عالی برای همگان براساس توانائی ها و از هر طریق مناسب.
د) در دسترس قرار دادن اطلاعات و راهنمایی‌های آموزشی و حرفه‌ای برای تمام كودكان.
ه) اتخاذ اقداماتی جهت تشویق حضور مرتب كودكان در مدارس و كاهش غیبت‌ها.
2) کشورهای طرف كنوانسیون تمام اقدامات لازم را جهت تضمین این كه نظم و انضباط در مدارس مطابق با حفظ شئون انسانی كودكان بوده و مطابق با كنوانسیون حاضر باشد، به عمل خواهند آورد.
3) كشورهای طرف كنوانسیون همكاریهای بین‌المللی را در موضوعات مربوط به آموزش و پرورش، خصوصاً در زمینه زدودن جهل و بیسوادی در سراسر جهان و تسهیل دسترسی به اطلاعات فنی و علمی و روشهای مدرن آموزشی، تشویق و افزایش خواهند داد. در این ارتباط، به نیازهای كشورهای در حال توسعه توجه خاصی خواهد شد.
ماده 29
1) كشورهای طرف كنوانسیون موافقت می‌نمایند كه موارد ذیل باید جزء آموزش و پرورش كودكان باشد.
الف) پیشرفت كامل شخصیت، استعدادها و توانائیهای ذهنی و جسمی كودكان.
ب) توسعه احترام به حقوق بشر و آزادیهای اساسی و اصول مذكور در منشور سازمان ملل.
ج) آماده نمودن كودك برای داشتن زندگی مسئولانه در جامعه‌ای آزاد و با روحیه‌ای (مملو) از تفاهم، صلح، صبر، تساوی زن و مرد و دوستی بین تمام مردم، گروههای قومی، مذهبی و ملی و اشخاص دیگر.
د) توسعه احترام نسبت به محیط طبیعی،
و...
ماده 30
در كشورهایی كه اقلیتهای قومی و مذهبی و یا اشخاص بومی زندگی می‌كنند، كودكی كه متعلق به این اقلیتها است باید به همراه سایر اعضای گروهش از حق برخورداری از فرهنگ و تعلیم و انجام اعمال مذهبی خود و یا زبان خویش برخوردار باشد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گردآوری وتدوین: عبدالرحمن الأحوازی